Trybunał Konstytucyjny umorzył postępowanie w sprawie osób, które nie mogły wykazać rezygnacji z pracy, aby otrzymywać specjalny zasiłek opiekuńczy. Większość z nich odzyskała już pomoc lub nastąpi to za pięć miesięcy.
Pytanie prawne w tej sprawie złożył do TK Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu. Trafiła do niego skarga osoby, której po wygaśnięciu od 1 lipca 2013 r. świadczenia pielęgnacyjnego gmina odmówiła przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego. Jako powód wskazała niespełnienie warunku wymagającego rezygnacji z pracy przez osobę sprawującą opiekę nad niepełnosprawnym krewnym. Skarżąca przed uzyskaniem świadczenia pielęgnacyjnego była bowiem przez kilka lat bezrobotna.
WSA w Poznaniu uznał, że ograniczenie prawa do pomocy osobom, które nie podejmują pracy ze względu na opiekę, narusza konstytucyjne zasady równości oraz zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. Tych zarzutów nie podzielił jednak trybunał. Stwierdził, że w tej sprawie doszło do kumulacji przesłanek uzasadniających umorzenie postępowania.
TK podkreślił, że problem, przed którym stanął WSA, był w rzeczywistości związany z przepisami, które powodowały wygaśnięcie z mocy prawa decyzji gmin przyznających świadczenia pielęgnacyjne. Ta kwestia została zaś przez trybunał rozstrzygnięta w wyroku z 5 grudnia 2013 r. (sygn. akt K 27/13). Sędziowie uznali, że utrata świadczeń przez opiekunów była niezgodna z ustawą zasadniczą. W konsekwencji Sejm uchwalił ustawę z 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz.U. poz. 567), która przywracała im bieżącą oraz zaległą pomoc.

5,9 tys. osób otrzymywało w 2013 r. specjalny zasiłek opiekuńczy

Jednocześnie w tym samym akcie prawnym została też dokonana nowelizacja art. 16 ust. 1 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. poz. 1456 ze zm.), który był przedmiotem pytania prawnego WSA w Poznaniu. Przepis ten został zmieniony w taki sposób, że specjalny zasiłek opiekuńczy będą mogły otrzymać osoby nie tylko rezygnujące, ale też pozostające bez pracy. Tyle że na ubieganie się o pomoc muszą poczekać, bo zmiana tego przepisu wejdzie w życie dopiero od 1 stycznia 2015 r.
– Rozstrzygnięcie TK miałoby znaczenie dla osób, które wcześniej nie otrzymywały świadczenia pielęgnacyjnego, a złożyły wniosek o specjalny zasiłek opiekuńczy. Ewentualna niekonstytucyjność przepisów spowodowałaby, że mogliby uzyskać zaległą pomoc. Bez tego jeszcze przez kilka miesięcy nie przysługuje im wsparcie za opiekę – mówi Natalia Siekierka, zastępca kierownika działu świadczeń Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej we Wrocławiu.
ORZECZNICTWO
Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 17 lipca 2014 r., sygn. akt P 1/14.