Pracodawca, powołując się na art. 15gc ustawy antycovidowej, w 2020 r. udzielił pracownikowi jednostronnie 23 dni urlopu niewykorzystanego w latach 2018–2019. W 2021 r. pracownik ma do wykorzystania 20 dni urlopu z poprzednich lat. W jaki sposób pracodawca może w obecnym roku udzielić zaległego urlopu?
Pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu niewykorzystanego w poprzednim roku (lub latach) najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego. Nieudzielenie pracownikowi zaległego urlopu w tym terminie naraża pracodawcę na odpowiedzialność wykroczeniową.
Wprowadzony w zeszłym roku art. 15gc ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej: ustawa antycovidowa) pozwolił pracodawcom w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 na udzielanie według swojego uznania urlopu niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych.
Pracodawca w tym zakresie:
1) podejmuje decyzję jednostronnie;
2) wskazuje termin wysłania pracownika na urlop;
3) może pominąć już obowiązujący plan urlopów.
Z kolei pracownik ma obowiązek taki urlop wykorzystać.
W tym trybie pracodawca może udzielić maksymalnie 30 dni zaległego urlopu. Co istotne, limit ten jest jednorazowy i nie podlega odnowieniu wraz początkiem nowego roku kalendarzowego.
Powyższa regulacja od samego początku jej uchwalenia budziła kontrowersje. Zgodnie bowiem z poglądem Sądu Najwyższego – wyrażonym w wyroku z 24 stycznia 2006 r., sygn. I PK 124/05 – pracodawca może na podstawie przepisów kodeksu pracy wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody. Jednostronne wysłanie zatrudnionego na zaległy urlop było zatem możliwe już przed wejściem w życie przepisów szczególnych i to bez ograniczeń co do liczby dni takiego urlopu. Pojawiły się zatem wątpliwości, jaka jest relacja art. 15gc ustawy antycovidowej do regulacji kodeksowej.
Należy uznać, że przepisy ustawy antycovidowej nie powinny ograniczać możliwości zatrudniających w udzielaniu zaległego urlopu na podstawie przepisów kodeksu pracy. Stanowiłoby to pogorszenie ich sytuacji, co byłoby sprzeczne z celem tych przepisów szczególnych, czyli wsparciem pracodawców w czasie epidemii.
Ponadto warto zauważyć, że między obydwoma trybami jednostronnego udzielenia urlopu istnieją pewne różnice. Udzielając urlopu zaległego na podstawie ustawy antycovidowej, pracodawca może wysłać pracownika na urlop nawet bez próby uzgodnienia z nim terminu, również z dnia na dzień. Może także bez uzasadnienia zmienić termin zaległego urlopu, który został uwzględniony w planie urlopów. Natomiast w przypadku urlopu udzielanego w oparciu o kodeks pracy pracodawca powinien najpierw podjąć próbę uzgodnienia jego terminu z pracownikiem. Dopiero brak możliwości takiego uzgodnienia będzie uprawniał pracodawcę do wysłania zatrudnionego na urlop bez jego zgody. Próby uzgodnienia będzie wymagała również zmiana terminu zaległego urlopu uwzględnionego w planie urlopów.
Zasadne jest zatem przyjęcie, że pracodawca może obecnie udzielić jednostronnie zaległego urlopu zarówno na podstawie kodeksu pracy, jak i ustawy antycovidowej.
Tak więc pracodawca, który w 2020 r. udzielił pracownikowi bez próby uzgodnienia 23 dni urlopu zaległego, w 2021 r. może w podobny sposób udzielić pracownikowi jeszcze tylko siedmiu dni urlopu na podstawie ustawy antycovidowej. Pozostałe dni zaległego urlopu również mogą zostać udzielone jednostronnie, ale dopiero po próbie uzgodnienia z zatrudnionym terminu ich wykorzystania. Praktyczniejsze dla pracodawcy może jednak okazać się udzielenie zaległego urlopu w trybie kodeksowym i pozostawienie sobie możliwości skorzystania z limitu z ustawy antycovidowej na nieoczekiwane sytuacje.
Podstawa prawna
• art. 15gc ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych; tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 180)
