Grudniowa nowelizacja ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 180; dalej: specustawa o COVID-19) wprowadziła szczególne rozwiązanie pozwalające zleceniodawcom nie odprowadzać składek od niektórych zleceń. Przepisy zawierają jednak kilka niejasności, które ZUS wyjaśnia w stanowisku przesłanym DGP 19 lutego.

DGP: Artykuł 31zy14 specustawy o COVID-19 wprowadza możliwość zwolnienia ze składek na wniosek zleceniobiorcy. Czy w związku z tym maksymalna podstawa wymiaru, od której zleceniodawca nie odprowadza składek, liczona jest dla każdej z umów nawet wtedy, gdy wynagrodzenie w każdej z nich będzie przekraczało przeciętne wynagrodzenie (np. w przypadku dwóch umów z podstawą wynoszącą 4000 zł i 6000 zł będzie oznaczało, że pierwsza umowa będzie zwolniona w całości, a druga do wysokości 5168,93 zł), czy jednak chodzi o łączną podstawę wymiaru liczoną razem dla wszystkich umów zlecenia?
ZUS: Jeżeli zleceniobiorca zawrze kilka umów zlecenia, maksymalna kwota zwolnienia jest ustalana od każdej umowy zlecenia odrębnie (art. 31zy ust. 3 specustawy o COVID-19), gdy umowy trwają w jednym miesiącu, jak również wtedy, gdy są zawarte z tym samym zleceniodawcą. Maksymalna kwota zwolnienia jest ustalana odrębnie za każdy miesiąc wykonywania danej umowy, w którym nastąpiła wypłata przychodu. Nawet jeśli zgodnie z umową zawartą między zleceniobiorcą a zleceniodawcą w jednym miesiącu wypłacane jest wynagrodzenie za kilka miesięcy, to zwolnienie nie może przekraczać maksymalnej kwoty miesięcznej. Jeśli wynagrodzenie zostało wypłacone po ostatnim miesiącu wykonywania umowy, to zwolnienie nie przysługuje. Pod uwagę są brane tylko miesiące wykonywania umowy: styczeń, luty, marzec i kwiecień 2021 r.
Jednocześnie maksymalną kwotę podstawy wymiaru składek w wysokości 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłoszonego przez prezesa GUS na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, od której może nastąpić zwolnienie z obowiązku naliczania składek, zgodnie z przepisami zawartymi art. 31zy14 specustawy o COVID-19 ustala się odrębnie na każdy miesiąc (bez możliwości przekroczenia tej kwoty) z uwzględnieniem ogólnych zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru składek dla zleceniobiorców oraz rozliczaniu składek z tego tytułu. [przykład 1]

Przykład 1

Ubezpieczony nie ma żadnych wcześniejszych przychodów w miesiącach poprzedzających złożenie wniosków RZN.
Na dzień złożenia wniosku RZN, przeciętne miesięczne wynagrodzenie wynosiło 5168,93 zł.
1. Pierwsza umowa została zawarta od 20 lutego 2021 r. do 10 kwietnia 2021 r.
Zwolnienie z obowiązku naliczania składek przysługuje za każdy z trzech miesięcy (luty, marzec, kwiecień) w wysokości 5168,93 zł, odrębnie za każdy miesiąc.
2. Druga umowa zawarta 25 marca 2021 r. na okres od 25 marca 2021 r. do 15 maja 2021 r.
Zwolnienie z obowiązku naliczania składek przysługuje odrębnie za każdy miesiąc za marzec i kwiecień w wysokości wówczas obowiązującej (rzeczywista wartość obecnie jeszcze nieznana).
30 kwietnia 2021 r. przestaje obowiązywać przepis o zwolnieniu z naliczania składek.
Ustalenie maksymalnej kwoty zwolnienia jest niezależne dla każdej umowy.
Jeśli w kwietniu 2020 r. zostanie wypłacone 15 000 zł z pierwszej umowy oraz 10 000 zł z drugiej umowy, to z tytułu pierwszej umowy przysługuje zwolnienie do wysokości 5168,93 zł, z drugiej umowy niezależnie przysługuje zwolnienie do kwoty jeszcze nieznanej. Muszą zostać opłacone składki od nadwyżek ponad maksymalną kwotę zwolnienia za jeden miesiąc z pierwszej umowy 9831,07 zł oraz z drugiej umowy w kwocie nieznanej na ten moment.
DGP: Zgodnie z art. 31zy14 ust. 2 pkt 2 specustawy o COVID-19 warunkiem uzyskania zwolnienia jest to, aby przychód nie przekraczał określonej wysokości. Czy do limitu należy wobec tego zaliczyć tylko umowy zlecenia, których przedmiotem są usługi określone w art. 15zs3 ust. 1, a przychodu z innych tytułów, w tym np. zleceń, których przedmiotem są inne usługi, nie wlicza się limitu?
ZUS: Zgodnie z art. 31zy14 ust. 1 specustawy COVID-19 na wniosek zleceniobiorcy wykonującego umowę agencyjną, umowę zlecenia lub inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwaną dalej „umową zlecenia”, uzyskującego z wykonywania tej umowy zlecenia przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułów, o których mowa w art. 15zs3 ust. 1 specustawy o COVID-19, ZUS zwalnia zleceniodawcę z obowiązku obliczania, potrącania z dochodu zleceniobiorcy i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, należnych z tytułu wykonywania tej umowy zlecenia za okres od 1 stycznia 2021 r. do 30 kwietnia 2021 r.
Zatem do limitu nie są wliczane przychody z innych umów zlecenia, których przedmiotem są inne usługi (nieuprawniające do zwolnienia).
DGP: Czy określony w art. 31zy14 ust. 2 pkt 3 specustawy o COVID-19 warunek uzyskania zwolnienia („zleceniobiorca nie podlegał ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu niż wykonywanie umów zlecenia”) oznacza, że pod uwagę brany jest moment złożenia wniosku, czy dotyczy on całego okresu wykonywania zlecenia, a w momencie rozpoczęcia podlegania ubezpieczeniom społecznym z etatu zleceniobiorca traci prawo do zwolnienia?
ZUS: Warunek braku podlegania ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu niż umowa zlecenie musi być spełniony w każdym miesiącu wykonywania umowy zlecenia, której dotyczył wniosek RZN.
Zbieg z innym tytułem do ubezpieczenia wyklucza ze zwolnienia z naliczania składek za dany miesiąc, w którym występuje. Nie wyklucza natomiast ze zwolnienia w pozostałych miesiącach, wcześniejszych i późniejszych. Przy czym jeśli umowa zlecenia wykonywana jest tylko przez część miesiąca (rozpoczyna się lub kończy w trakcie miesiąca), to nie wyklucza z prawa do zwolnienia podleganie ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, o ile występuje ono w okresie, w którym umowa zlecenia nie była wykonywana. [przykłady 2 i 3]

Przykład 2

Umowa została zawarta od 20 stycznia 2021 r. do 15 marca 2021 r. Inny tytuł do ubezpieczenia występował od 1 stycznia 2021 r. do 19 stycznia 2021 r., nie wyklucza więc zwolnienia z naliczania składek za styczeń 2021 r.
Wyklucza ze zwolnienia chociaż jeden dzień podlegania z innego tytułu w dniach od 20 stycznia 2021 r. do 31 stycznia 2021 r.

Przykład 3

Umowa została zawarta 20 lutego 2021 r. bez określonej daty końca wykonywania umowy. Przyjmujemy, że umowa jest wykonywana co najmniej do 30 kwietnia 2021 r.
Inny tytuł do ubezpieczeń został zgłoszony od 20 marca 2021 r. (bez daty wyrejestrowania), wyklucza więc ze zwolnienia z naliczania składek wynagrodzenie za marzec 2021 r. i za kwiecień 2021 r. Za luty 2021 r. zwolnienie przysługuje, bo inny tytuł do ubezpieczeń nie pokrywał się z okresem wykonywania umowy w lutym.
Gdyby inny tytuł do ubezpieczenia występował w dniach od 10 marca 2021 r. do 31 marca 2021 r., to wykluczałby zwolnienie za marzec 2021 r. Za luty 2021 r. i kwiecień 2021 r. zwolnienie przysługiwałoby.