Nasza pracownica, zatrudniona na 3/4 etatu, przebywa na urlopie rodzicielskim (32 tygodnie po macierzyńskim). Od 1 lutego 2021 r. zamierza łączyć ten urlop z pracą wykonywaną na 1/2 etatu przez osiem tygodni. Jak obliczyć przysługujący jej zasiłek za ten czas? Wynagrodzenie pracownicy to 4800 zł. Jakie dokumenty powinniśmy złożyć za pracownicę?

odpowiedź

Wysokość zasiłku macierzyńskiego należy pomniejszyć proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym ma być wykonywana praca w czasie korzystania z urlopu rodzicielskiego. Stawka dzienna zasiłku powinna być obniżona o 2/3. Zgodnie z ogólną zasadą pracownicy, która łączy urlop z pracą, przysługuje:
  • wynagrodzenie za pracę – powinno być obniżone proporcjonalnie do tego mniejszego wymiaru czasu pracy (przy wynagrodzeniu w stałej miesięcznej stawce);
  • zasiłek macierzyński w odpowiednio niższej wysokości.
Ubezpieczona, która urodziła dziecko (lub ubezpieczony ojciec dziecka), ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony w kodeksie pracy jako okres urlopu rodzicielskiego w wymiarze do:
  • 32 tygodni (224 dni) – w przypadku urodzenia jednego dziecka,
  • 34 tygodni (238 dni) – w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.
Miesięczny zasiłek macierzyński w przypadku ubezpieczonej będącej pracownicą, która w terminie 21 dni po porodzie złożyła wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (32 tygodnie w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie), wynosi 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku za cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.
Kodeks pracy 2021. Praktyczny komentarz z przykładami >>>>>
Wniosek do pracodawcy
Kodeks pracy daje pracownikom możliwość podejmowania działalności zarobkowej w czasie urlopu rodzicielskiego. Pracownik może bowiem wrócić do pracy do pracodawcy, który udzielił urlopu, ale nie przerywając lub rezygnując z tego uprawnienia, lecz łącząc urlop z etatem. Może wiązać korzystanie z rodzicielskiego urlopu z wykonywaniem pracy u macierzystego pracodawcy, ale w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy. Tak wynika z art. 1821e kodeksu pracy (dalej: k.p.). Podjęcie pracy następuje na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika na piśmie.
W przypadku takiego łączenia wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do:
1) 64 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
2) 68 tygodni – w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka.
Okres, o który urlop rodzicielski ulega wydłużeniu, stanowi iloczyn liczby tygodni, przez jaką pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, i wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego. W przypadku gdy łączenie korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy odbywa się przez część tego urlopu, proporcjonalne wydłużenie wymiaru tego urlopu następuje wyłącznie w odniesieniu do tej części urlopu rodzicielskiego.
W opisywanej sytuacji pracownicy, zatrudnionej na 3/4 etatu, która wystąpiła z wnioskiem o udzielenie jej po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (32 tygodnie) i która przez osiem tygodni będzie wykonywała pracę na 1/2 wymiaru, udzielony urlop rodzicielski ulegnie wydłużeniu o 2 tygodnie (8 tygodni × 1/4).
W przypadku gdy pracownik zamierza łączyć korzystanie z części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar tej części urlopu oblicza się, dzieląc długość części urlopu powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia, obliczonej zgodnie z wyżej omówionymi zasadami, przez różnicę liczby 1 i wymiaru czasu pracy, w jakim pracownik zamierza łączyć korzystanie z tej części urlopu z wykonywaniem pracy. W przypadku gdy część urlopu rodzicielskiego powstała w wyniku wydłużenia wymiaru tego urlopu nie odpowiada wielokrotności tygodnia, jest ona udzielana w dniach. Przy udzielaniu urlopu niepełny dzień pomija się.
Gdyby pracownica chciała łączyć pracę z zasiłkiem również w czasie tych dodatkowych dwóch tygodni, to urlop rodzicielski ulegnie wydłużeniu o dalsze 4 dni [2 : (1 – 1/2) = 4].
Zmniejszenie świadczenia
W przypadku gdy ubezpieczony będący pracownikiem łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego urlopu, wysokość zasiłku macierzyńskiego ulega pomniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym wykonuje pracę w czasie korzystania z tego urlopu. Trzeba zaznaczyć, że nie ulega zmianie sama podstawa wymiaru zasiłku, nie należy jej przeliczać. A to dlatego, że podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków (zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju) nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe. Wysokość zasiłku macierzyńskiego powinna więc zostać zmniejszona o część, jaka wynika z wyliczenia proporcji wymiaru czasu pracy podjętej w czasie urlopu rodzicielskiego do wymiaru czasu pracy wykonywanej przed urlopem rodzicielskim, a wcześniej przed macierzyńskim.
W omawianym przypadku trzeba proporcjonalnie pomniejszyć wysokość zasiłku, tj. stawki dziennej, stosownie do wymiaru czasu pracy po obniżeniu. Zasiłek macierzyński zostanie zmniejszony o 2/3. Aby obliczyć wartość proporcjonalnego pomniejszenia, należy obecny etat podzielić przez etat przed zmianą, tj. 1/2 : 3/4 = 2/3.
Jeśli podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego pracownicy wynosiła 4141,92 zł, tj. 4800 zł po pomniejszeniu o część składkową 13,71 proc., to stawkę dzienną zasiłku stanowi kwota 138,06 zł (4141,92 zł : 30), a 80 proc.: 110,45 zł. Aby obliczyć zasiłek macierzyński za luty 2021 r., dzienną stawkę zasiłku macierzyńskiego należy pomniejszyć proporcjonalnie do aktualnego wymiaru czasu pracy, tj. o 74 zł (110,45 zł x 2/3 = 74 zł). Innymi słowy, 74 zł to kwota, o którą powinna być zmniejszona stawka dzienna zasiłku. Stawka zasiłku po obniżeniu wynosi 36,45 zł:
110,45 zł ‒ 74 zł = 36,45 zł.
Pracownik ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za luty w wysokości 1020,60 zł (36,45 zł x 28 dni), a za cały okres łączenia pracy z urlopem rodzicielskim: 2041,20 zł (8 tygodni = 56 dni x 36,45 zł).
Z kolei wynagrodzenie za pracę w obniżonym wymiarze również powinno ulec odpowiedniemu zmniejszeniu. Wynagrodzenie na poziomie 4800 zł zostało bowiem ustalone w umowie o pracę za pracę na 3/4 etatu. Natomiast od 1 lutego ta część etatu zostanie podzielona między wymiar pracy i pobieranie zasiłku macierzyńskiego w czasie jednocześnie trwającego urlopu rodzicielskiego. Zatem za pracę w wymiarze połowy etatu wynagrodzenie powinno wynosić 3200 zł.
Za luty pracownicy przysługuje wynagrodzenie za pracę w wysokości 3200 zł oraz zasiłek macierzyński w wysokości 1020,60 zł. Natomiast za marzec zasiłek wyniesie:
  • za 28 dni łączenia pracy z rodzicielskim: 1020,60 zł,
  • za 3 dni przebywania wyłącznie na rodzicielskim: 331,35 zł (pełna 80-proc. dniówka 110,45 zł x 3 dni).
Tytuł do ubezpieczeń
W czasie urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego i pobierania zasiłku macierzyńskiego pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Nie jest objęty natomiast ubezpieczeniem chorobowym, wypadkowym i zdrowotnym. W stosunku do osoby pobierającej zasiłek macierzyński operacji zgłoszenia do ubezpieczeń i naliczania składek dokonuje płatnik składek, którym jest pracodawca uprawniony do wypłaty zasiłku lub ZUS, jeżeli jest płatnikiem zasiłku.
Trzeba jednak zaznaczyć, że zgłoszenie nie polega na wypełnieniu standardowego druku ZUS ZUA, lecz tylko wykazaniu ubezpieczonego w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 1240xx (osoba pobierająca zasiłek macierzyński). Pracodawca, który spełnia świadczenie zasiłkowe, w comiesięcznym raporcie RCA wykazuje kwotę uiszczonego zasiłku wraz z naliczonymi składkami emerytalną i rentową. Składki te są finansowane przez budżet państwa, toteż z raportu trzeba je przenieść w odpowiednie pola deklaracji zbiorczej ZUS DRA. Do raportu RCA dołączamy również ZUS RSA z kodem tytułu 01 10 XX i kodem świadczenia/przerwy 311 (zasiłek macierzyński z ubezpieczenia chorobowego za okres ustalony jako okres urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego) lub 319 (zasiłek macierzyński z ubezpieczenia chorobowego za okres ustalony jako okres urlopu rodzicielskiego). Pracodawca, który nie jest płatnikiem zasiłku, składa co miesiąc tylko RSA i nie wpisuje tam liczby dni zasiłkowych i kwot zasiłku, bo wypłaca go ZUS.
Podwójne składki
Pracownik, który łączy urlop rodzicielski i pobieranie zasiłku macierzyńskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów (art. 9 ust. 1d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Oznacza to, że podlega ubezpieczeniom w pełnym zakresie z tytułu pracy w obniżonym wymiarze oraz ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego.
Przy łączeniu pracy w niższym wymiarze z zasiłkiem macierzyńskim do ZUS należy złożyć, oprócz raportu ZUS RSA z wypłaconym zasiłkiem, także raport ZUS RCA z rozliczonym ze składek wynagrodzeniem ze stosunku pracy oraz zasiłkiem macierzyńskim odpowiednio obniżonym.
Podstawa prawna
• art. 1791 par. 1, art. 1821a, art. 1821e ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320)
• art. 29a, art. 31 ust. 2, ust. 4a ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 870; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2112)
• art. 6 ust. 1 pkt 19 i art. 9 ust. 1d ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875)
• rozporządzenie ministra rodziny i polityki społecznej z 20 grudnia 2020 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów (Dz.U. poz. 2366)