Pracownicy urzędów wojewódzkich będą sprawdzać, jak samorządy organizują na swoim terenie pieczę zastępczą oraz czy prawidłowo prowadzą świetlice środowiskowe.
Nadanie im takich uprawnień przewiduje przygotowana przez posłów koalicji nowelizacja ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 135 ze zm.). Obecnie jej przepisy wskazują, że wojewoda sprawuje nadzór tylko nad częścią zadań, które zostały nałożone na gminy, powiaty i samorządy wojewódzkie, czyli nad placówkami opiekuńczo-wychowawczymi i interwencyjnymi ośrodkami preadopcyjnymi. Reszta podlega wyłącznie monitoringowi.
Zmienia to wspomniana nowelizacja, która określa, że wojewoda będzie kontrolował to, jak samorządy, ich jednostki organizacyjne oraz podmioty działające na ich zlecenie (np. organizacje pozarządowe) realizują wszystkie zadania związane ze wspieraniem rodzin, pieczą zastępczą, usamodzielnianiem jej pełnoletnich wychowanków oraz adopcją. Nadzorowi będzie też podlegać zgodność zatrudnienia pracowników z kwalifikacjami, których wymaga ustawa.
– Propozycja objęcia nadzorem całości zadań z zakresu pieczy zastępczej jest w zasadzie jego przywróceniem, bo gdy podlegała ona pod przepisy dotyczące pomocy społecznej, był on sprawowany w sposób kompleksowy. Już na etapie uchwalania ustawy z 9 czerwca 2011 r. postulowaliśmy jej pozostawienie – wskazuje Joanna Luberadzka-Gruca, przewodnicząca Koalicji na rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej.
Dodaje, że kontrola wojewody, który teraz będzie mógł sprawdzić m.in. to, czy same powiaty właściwie nadzorują rodziny zastępcze, może pomóc w uniknięciu tragicznych wydarzeń, takich jak np. w Pucku czy Łęczycy. W przypadku tego pierwszego, w którym doszło do śmierci dzieci powierzonych opiekunom zastępczym, minister pracy i polityki społecznej zlecił wojewodzie pomorskiemu przeprowadzenie kontroli w powiatowym centrum pomocy rodzinie i wtedy właśnie pojawił się problem braku podstawy prawnej do jej wykonania.
Nowe przepisy przewidują, że mający odpowiednie kwalifikacje pracownicy urzędów wojewódzkich będą mieli w ramach kontroli prawo m.in. do żądania dokumentów, danych i informacji, wzywania i przesłuchiwania świadków, obserwacji dzieci umieszczonych w instytucjonalnej pieczy zastępczej lub przebywających w świetlicy środowiskowej.
W efekcie przeprowadzonego postępowania urzędnicy wojewody będą mogli wydać zalecenie nakazujące usunięcie konkretnych nieprawidłowości. Nadzorowana jednostka będzie miała 7 dni na wniesienie zastrzeżeń do nich, a wojewoda 14 dni na ich ewentualne uwzględnienie. Jeśli tak się nie stanie, samorząd będzie miał 30 dni na powiadomienie o tym, jak realizuje zalecenia pokontrolne. Za ich niewykonanie wojewoda będzie mógł nałożyć karę w wysokości od 500 zł do 10 tys. zł. Są to sankcje wyższe niż te obowiązujące w pomocy społecznej, gdzie wynoszą one od 200 zł do 6 tys. zł.
Etap legislacyjny
Projekt nowelizacji ustawy czeka na skierowanie do I czytania