Pracodawca zobowiązany jest wypłacić odprawę pośmiertną w razie śmierci swojego pracownika lub w sytuacji gdy śmierć nastąpiła już po ustaniu stosunku pracy, ale w okresie pobierania przez byłego pracownika zasiłku chorobowego. Czy pracodawca może zwolnić się z tego obowiązku?

W pierwszej sytuacji odprawa przysługuje w każdym przypadku śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy. Odprawa przysługuje więc, nawet jeżeli w chwili śmierci pracownik np. był na urlopie wypoczynkowym, macierzyńskim, zwolnieniu chorobowym, a nawet jeśli pełnił służbę wojskową, jeżeli powołanie do służby miało miejsce w czasie trwania stosunku pracy. Sytuacja druga obejmuje te przypadki, w których stosunek pracy już ustał, ale pracownik umiera w czasie choroby, która rozpoczęła się w ciągu 14 dni od momentu rozwiązania umowy o pracę, a były pracownik pobierał z tego tytułu zasiłek chorobowy.
Wysokość odprawy pośmiertnej zależy od tzw. stażu zakładowego, czyli czasu, jaki pracownik przepracował u danego pracodawcy. Jeżeli pracownik zatrudniony był krócej niż dziesięć lat - to odprawa wynosi jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli zatrudnienie trwało co najmniej 10 lat, ale nie więcej niż 15 - to należy wypłacić odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Sześciomiesięczne wynagrodzenie przysługuje, jeżeli pracownik zatrudniony był dłużej niż lat 15 u danego pracodawcy.
Pracodawca zobowiązany jest wypłacić świadczenie w częściach równych małżonkowi zmarłego pracownika oraz innym członkom rodziny, którzy uprawnieni są do renty rodzinnej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jeżeli więc po pracowniku pozostała wdowa i dwoje dzieci, to każda z tych osób otrzyma po 1/3 świadczenia. Jeżeli po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny, to przysługuje mu odprawa w wysokości połowy wskazanych powyżej kwot, czyli w zależności od stażu pracy pracownika świadczenie odpowiadające półmiesięcznemu, półtoramiesięcznemu lub trzymiesięcznemu wynagrodzeniu.
Wypłata tego świadczenia ma za zadanie wesprzeć finansowo rodzinę zmarłego pracownika bezpośrednio po jego śmierci. Z tego względu nie jest istotne, z jakich przyczyn nastąpiła śmierć i czy rodzina pracownika otrzymała inne świadczenia. Pracodawca może jednak zwolnić się od obowiązku wypłaty odprawy pośmiertnej, ubezpieczając swoich pracowników na życie. Jeżeli kwota wypłaconego odszkodowania w razie śmierci pracownika będzie co najmniej równa wysokości przysługującej odprawy, to pracodawca będzie zwolniony z obowiązku wypłaty odprawy. Jeżeli odszkodowanie byłoby niższe, pracodawca będzie musiał wypłacić różnicę miedzy świadczeniami.
BARTŁOMIEJ RACZKOWSKI
partner, Bartłomiej Raczkowski Kancelaria Prawa Pracy
Bartłomiej Raczkowski, partner, Bartłomiej Raczkowski Kancelaria Prawa Pracy / DGP