Przepisy ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie nakładają na pracodawców bezwzględnego obowiązku tworzenia takiego funduszu. Jeśli jednak zdecydują się na jego utworzenie, muszą przestrzegać przepisów ustawy w zakresie wydatkowania zgromadzonych na nim środków. Jak pracodawca może gospodarować środkami zgromadzonymi w funduszu? Jakie kryteria może stosować wobec pracowników?

Świadczenia, które zgodnie z ustawą o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych mogą być finansowane z funduszu socjalnego, obejmują: usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form krajowego i zagranicznego wypoczynku, działalność kulturalno-oświatową, działalność sportowo-rekreacyjną. Pracodawca może też udzielać pomocy na cele mieszkaniowe.
W praktyce wsparcie pracodawcy może obejmować bilety do teatrów, kin, dofinansowanie wczasów, pożyczki mieszkaniowe lub też pożyczki na inne cele. Pomoc finansowa udzielana pracownikom może mieć charakter zwrotny lub bezzwrotny. Pracodawca, tworząc regulamin funduszu, powinien wskazać rodzaje świadczeń przysługujące pracownikom oraz reguły ubiegania się o nie.
Należy pamiętać, że decydujące przy przyznawaniu świadczeń z funduszu socjalnego powinno być kryterium socjalne. Oznacza to, że przed przyznaniem pracownikowi świadczenia z funduszu należy przeanalizować jego sytuację materialną, życiową i rodzinną. Można się w powyższym zakresie oprzeć na oświadczeniu pracownika. Sposób pozyskiwania informacji o statusie materialnym pracownika może być ujęty w regulaminie funduszu.
W praktyce zdarza się, że środki z funduszu są błędnie wykorzystywane przez pracodawców, w szczególności nie na podstawie kryterium socjalnego. Przykładem może być posługiwanie się kryterium stażu pracy, przynależności do określonej grupy zawodowej, wymiaru czasu pracy. Świadczeniami błędnie pokrywanymi z funduszu socjalnego są między innymi szkolenia i dokształcanie pracowników, finansowanie prywatnej opieki medycznej, imprez integracyjnych, dojazdów do pracy. Powyższe świadczenia co do zasady nie mają charakteru socjalnego, tym samym nie mogą być finansowane z funduszu socjalnego.
KATARZYNA DULEWICZ
radca prawny i partner CMS Cameron McKenna
Katarzyna Dulewicz, radca prawny i partner CMS Cameron McKenna / DGP