W poprzedniej Akademii omawiałam wpływ, jaki ma przejście całości zakładu pracy na innego pracodawcę na istnienie struktur związkowych. W dzisiejszym odcinku chciałabym pokazać, jakie skutki w tym zakresie wywiera przejście części zakładu pracy.
Podział zakładu pracy nie stanowi podziału zakładowej organizacji związkowej. W ustawie o związkach zawodowych ani też w przepisach kodeksu pracy nie ma postanowień, które pozwalałyby na sformułowanie odmiennego wniosku. Dlatego też przejście części zakładu pracy nie spowoduje automatycznego ukonstytuowania się zakładowej organizacji związkowej u nowego pracodawcy.
Status zakładowej organizacji związkowej u dotychczasowego pracodawcy zależy od tego, którzy pracownicy są objęci przejęciem przez nowego pracodawcę. Zgodnie z art. 17 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, sąd wykreśla związek z rejestru, gdy zakład pracy uległ takiemu przekształceniu organizacyjno-prawnemu, że uniemożliwiło ono kontynuowanie działalności tego związku.
W sytuacji przejęcia przez nowego pracodawcę części zakładu pracy, niemającej większego wpływu na funkcjonowanie zakładu u dotychczasowego pracodawcy, należy uznać, iż struktura dotychczasowego zakładu nie uniemożliwia dalszego funkcjonowania organizacji związkowej. Objęcie przejściem części zakładu pracy w zakresie głównej działalności, np. podział spółki, również może spowodować, że w dotychczasowym zakładzie pracy będzie nadal funkcjonowała zakładowa organizacja związkowa.
Dopóki więc dotychczasowy zakład pracy nie został przekształcony organizacyjnie bądź prawnie tak, że działalność zakładowej organizacji związkowej nie może być kontynuowana, taka organizacja nadal istnieje. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 24 kwietnia 1996 r. (I PZP 38/95) związek zawodowy działający w zakładzie pracy nie ma obowiązku zmiany swojej struktury organizacyjnej w przypadku przekształceń zakładu pracy. Jednakże zakładową organizacją związkową w rozumieniu prawa jest tylko jednostka organizacyjna, która zakresem swojego działania obejmuje cały zakład pracy. Należy domniemać, iż jeżeli zakładowa organizacja związkowa nie dostosuje swych struktur do nowych zasad organizacji dotychczasowego zakładu pracy, może podlegać wykreśleniu przez sąd rejestrowy.
Inaczej wygląda status międzyzakładowych organizacji związkowych. Ustawa o związkach zawodowych nie zawiera przepisów wskazujących na status międzyzakładowej organizacji w przypadku przejścia zakładu pracy. Należy więc stosować reguły ogólne. Międzyzakładowa organizacja związkowa obejmuje swym działaniem te zakłady pracy, które są wskazane w jej statucie. Mogą to być spółki z danej grupy kapitałowej bądź też działające w danej branży lub na danym terenie. Często są one wymienione z nazwy w statucie organizacji.
Samo wskazanie w statucie związku, iż obejmuje on swoim działaniem dany zakład pracy nie wystarczy do tego, aby pracodawca musiał uznawać istnienie i prawa takiej organizacji. Należy stosować odpowiednio przepisy ogólne dotyczące zakładowych organizacji związkowych. Uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują organizacji zrzeszającej co najmniej 10 członków będących pracownikami u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji. W związku z powyższym, uprawnienia międzyzakładowej organizacji związkowej przysługują wówczas, gdy zrzesza ona co najmniej 10 pracowników zatrudnionych we wszystkich zakładach pracy objętych jej działaniem. Pracodawca ma jednak obowiązek uznać istnienie i prawa takiej organizacji dopiero wówczas, gdy w jego zakładzie pracy zatrudniona jest co najmniej jedna osoba zrzeszona w takim związku.
W przypadku przejścia części zakładu pracy na nowego pracodawcę międzyzakładowa organizacja związkowa może objąć swym działaniem również nowego pracodawcę. W przypadku gdy do nowego pracodawcy przejdzie ponadto choć jeden pracownik zrzeszony w takiej międzyzakładowej organizacji związkowej, pracodawca będzie musiał respektować jej uprawnienia.
KATARZYNA DULEWICZ
radca prawny CMS Cameron McKenna
