Odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jeżeli rozwiązano umowę o pracę, zawartą na czas określony albo na czas wykonania określonej pracy, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za trzy miesiące.

Arkadiusz Sobczyk radca prawny Kancelaria Prawna Sobczyk i Współpracownicy w Krakowie Odszkodowanie przysługujące zgodnie z art. 58 kodeksu pracy ma charakter odszkodowania ustawowego ryczałtowego. Przysługuje pracownikowi niezależnie od wysokości rzeczywiście poniesionej szkody, wyczerpując przy tym wszystkie z tego tytułu uprawnienia pracownika, choćby rzeczywista szkoda była wyższa od wysokości należnego odszkodowania. Dlatego okoliczność, że pracownik po otrzymaniu wypowiedzenia podjął inną pracę, jest bez znaczenia dla wysokości ustalenia powyższego odszkodowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 listopada 1981 r. (I PR 91/81, OSNC 1982, z. 5-6, poz. 81). Zgodnie z treścią analizowanego przepisu, odszkodowanie jest konsekwencją wadliwego rozwiązania umowy o pracę. W orzecznictwie wyrażono także pogląd, że w konkretnych okolicznościach przysługuje ono także w przypadku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron. W tych przypadkach należy, według Sądu Najwyższego, uwzględnić okoliczności faktyczne i przyczyny tego rozwiązania. Jeżeli u podstaw oferty pracownika zmierzającej do rozwiązania stosunku pracy przez porozumienie stron leży niewywiązywanie się lub nienależyte wywiązywanie się pracodawcy z obowiązków wynikających z umowy o pracę, to pracownik może na ogólnych zasadach (art. 471 k.c. przez art. 300 k.p.) żądać odszkodowania. Szkoda, jaką powód poniósł, to ewentualne zarobki, jakie utracił za okres do końca trwania kontraktu. Odszkodowania to jednak nie może przekroczyć wynagrodzenia, jakie powód osiągnąłby za okres trzech miesięcy. Sprzeczne bowiem z zasadami współżycia społecznego byłoby stawianie pracownika, który rozwiązał umowę o pracę za porozumieniem stron, w sytuacji lepszej niż pracownika, z którym zakład pracy rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia (por. wyrok SN z 18 października 1990 r., I PR 323/90, OSP 1992, z. 3, poz. 54 z glosą krytyczną T. Zielińskiego, OSP 1992, z. 3, poz. 54). Przy ustaleniu wysokości odszkodowania za dokonane przez pracodawcę z naruszeniem przepisów prawa rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 58 w związku z art. 56 k.p.) podstawę jego wyliczenia stanowi miesięczne średnie wynagrodzenie z okresu poprzedzającego rozwiązanie umowy o pracę (por. wyr. SN z 17 lutego 2000 r., I PKN 539/99, Mon. Prawn. 2000, z. 11, s. 681). Wysokość odszkodowania oblicza się według reguł obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop, zgodnie z par. 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy. Reguły te określają również przepisy par. 14-19 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Tak zwana premia uznaniowa, która nie ma charakteru roszczeniowego, nie stanowi składnika wynagrodzenia za pracę i wobec tego nie mieści się w pojęciu wynagrodzenia urlopowego. Nie może więc być uwzględniana w wysokości odszkodowania z tytułu wadliwego rozwiązania stosunku pracy, a także wynagrodzenia za okres zawieszenia w czynnościach tymczasowego kierownika przedsiębiorstwa państwowego (por. wyr. SN z 20 lipca 2000 r., I PKN 17/00, OSNP 2002, z. 3, poz. 77).