Zdarza się, że w spółkach kapitałowych cudzoziemcy zasiadają w zarządzie bądź radzie nadzorczej, a nierzadko też posiadają udziały bądź akcje w tych spółkach. W dzisiejszym odcinku Akademii chciałbym przybliżyć zasady związane z koniecznością uzyskiwania zezwoleń na pracę przez takie osoby.
KATARZYNA DULEWICZ
radca prawny CMS Cameron McKenna
Co do zasady zezwolenie na pracę jest wymagane w przypadku wykonywania pracy w podmiocie mającym siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Przez wykonywanie pracy należy rozumieć: • zatrudnienie (a więc świadczenie pracy na podstawie umowy o pracę), • wykonywanie innej pracy zarobkowej (a więc między innymi świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenia, umowa o dzieło, umowa agencyjna), • pełnienie funkcji w zarządach polskich spółek. Powyższy katalog nie obejmuje posiadania udziałów lub akcji w spółkach z siedzibą na terytorium Polski. Posiadanie takich udziałów czy akcji nie może być uznane za wykonywanie pracy i z tego powodu cudzoziemiec spełniający to kryterium nie będzie potrzebował zezwolenia na pracę. Jeżeli chodzi o cudzoziemców pełniących funkcje w zarządach polskich spółek, konieczność uzyskania zezwolenia będzie zależała od obywatelstwa cudzoziemca oraz od długości okresu wykonywania przez niego funkcji. Obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej lub obywatele Konfederacji Szwajcarskiej wykonujący pracę w zarządach polskich spółek są całkowicie zwolnieni z obowiązku ubiegania się o zezwolenie na pracę. Cudzoziemcy, którzy nie posiadają obywatelstwa Unii Europejskiej ani też innych krajów, o których pisałam powyżej, mogą się uwolnić od obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę, jeżeli czas ich pobytu na terytorium Polski w związku z pełnieniem funkcji członka zarządu nie przekracza 30 dni w roku kalendarzowym. Warto podkreślić, że okres 30 dni liczy się tylko dla działań związanych z wykonywaniem funkcji w zarządzie. Jeżeli więc cudzoziemiec przebywa Polsce np. 50 dni, ale przez pozostałe 20 dni nie wykonuje pracy, zezwolenie nadal nie będzie wymagane. Okres 30 dni liczy się dla wszystkich funkcji członka zarządu pełnionych przez cudzoziemca w polskich spółkach, a więc nie liczy się odrębnie dla każdej ze spółek. Warunkiem korzystania z powyższego zwolnienia jest posiadanie wizy pobytowej w celu wykonywania pracy. Fakt zwolnienia z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę nie zwalania z obowiązku spełnienia wymogów wizowych. Spory problem w praktyce przysparza odpowiedź na pytanie, czy pełnienie przez cudzoziemca niebędącego obywatelem Unii Europejskiej funkcji w radzie nadzorczej polskiej spółki wymaga uzyskania zezwolenia na pracę. Definicja wykonywania pracy nie wymienia wyraźnie rady nadzorczej, a jedynie mówi o zasiadaniu w zarządach polskich spółek. Z drugiej strony żadna ustawa bądź rozporządzenie wyraźnie nie wyłącza pełnienia funkcji w radach nadzorczych z obowiązku uzyskania zezwolenia. Moim zdaniem pełnienie przez cudzoziemców niebędących obywatelami Unii Europejskiej funkcji w radach nadzorczych polskich spółek wyłącznie na podstawie uchwały wspólników czy akcjonariuszy nie będzie wymagało uzyskania zezwolenia na pracę. Przemawia za tym literalna wykładnia definicji wykonywania pracy przez cudzoziemca. Takie wykonywanie nadzoru w spółkach nie jest ani zatrudnieniem, ani też wykonywaniem innej pracy zarobkowej. Wydaje się, że uzyskanie zezwolenia będzie jednak konieczne, w przypadku gdy cudzoziemiec będzie powołany do rady nadzorczej i będzie z tego tytułu pobierał wynagrodzenie w wyniku zawarcia ze spółką umowy cywilnoprawnej. Nieprzestrzeganie zasad uzyskiwania zezwoleń na pracę może mieć poważne konsekwencje w praktyce. Spółka naraża się na karę grzywny oraz na odmowę wydania przez wojewodę zezwolenia na zatrudnianie cudzoziemców przez rok. Również cudzoziemiec, który nie uzyskał zezwolenia na pracę, przy ponownym ubieganiu się o zezwolenie otrzyma decyzję odmowną. Takie sankcje mają moc obowiązującą przez rok od naruszenia przepisów.