Wlicza się do niego czas pracy przed powołaniem na wyższe stanowisko u tego samego pracodawcy. Ale czasami trzeba też wziąć pod uwagę zatrudnienie w innym urzędzie.
Pracownik powołany na wyższe stanowisko w służbie cywilnej może być z niego odwołany w każdym czasie. Akt odwołania wywiera podwójny skutek: pozbawia stanowiska powierzonego aktem powołania i jest też równoznaczny z wypowiedzeniem stosunku pracy lub rozwiązaniem stosunku pracy bez wypowiedzenia. Dlatego też, odwołując pracownika, nie trzeba oddzielnym pismem wręczać mu wypowiedzenia. Bieg okresu wypowiedzenia rozpoczyna się bowiem w takim przypadku z mocy prawa w terminach określonych w kodeksie pracy.
Nie tylko ostatnie zatrudnienie
Okres wypowiedzenia przy odwołaniu z wyższego stanowiska w służbie cywilnej ustala się więc w ten sam sposób, jak przy wypowiedzeniu umowy o pracę na czas nieokreślony. To znaczy stosuje się przepisy dotyczące umowy na czas nieokreślony (o ile regulacje rozdziału III oddziału I k.p. nie stanowią inaczej). Okres wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeżeli zatrudnienie trwało co najmniej 3 lata.
W niektórych przypadkach odwołanemu pracownikowi będzie więc przysługiwał nawet czteromiesięczny okres wypowiedzenia. [PRZYKŁAD 1]
Sąd Najwyższy w uchwale z 15 stycznia 2003 r. (sygn. akt III PZP 20/02) stwierdził, że przy ustalaniu okresu wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony uwzględnia się wszystkie okresy zatrudnienia u tego samego pracodawcy. Oznacza to, że okres zatrudnienia to nie tylko ostatnie zatrudnienie poprzedzające wypowiedzenie umowy, ale również wszystkie poprzednie okresy zatrudnienia u pracodawcy, który dokonuje wypowiedzenia. Jeśli zatem pracownik był zatrudniony u tego samego pracodawcy na podstawie kilku stosunków pracy, między którymi wystąpiły przerwy, to przy ustalaniu okresu wypowiedzenia ostatniej umowy na czas nieokreślony sumowaniu podlegają okresy wszystkich umów o pracę. Kumulacji tej podlegają one niezależnie od tego, na jakiej podstawie powstał stosunek pracy (umowa o pracę, mianowanie, powołanie). Przy obliczaniu okresu zatrudnienia pracownika należy też wziąć pod uwagę okres wypowiedzenia umowy o pracę. [PRZYKŁAD 2]
Ważne wszystkie okresy
Przy ustalaniu okresu wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony uwzględnia się wszystkie okresy zatrudnienia u tego samego pracodawcy. Nie ma więc podstaw, aby przy obliczaniu tego okresu dla dodatkowego równoległego stosunku pracy stosować odrębne zasady i wyłączać trwającą równolegle umowę o pracę. W związku z powyższym do czasu zatrudnienia, od którego zależy długość okresu wypowiedzenia stosunku pracy na podstawie powołania, wlicza się poprzedzające powołanie zatrudnienie u tego samego pracodawcy, w ramach którego członek korpusu służby cywilnej korzysta z urlopu bezpłatnego udzielonego mu na czas powołania na wyższe stanowisko. [PRZYKŁAD 3]
Korzystne przeniesienie
Zgodnie z art. 36 par. 11 k.p. do okresu zatrudnienia u danego pracodawcy wlicza się pracownikowi okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 231 k.p., a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego pracownika.
Przepisem takim jest m.in. art. 64 ustawy o służbie cywilnej. Na jego mocy następuje przeniesienie członka korpusu służby cywilnej, na jego wniosek lub za jego zgodą, do innego urzędu. Należy tu podkreślić, że przeniesienie, o którym mowa w art. 64 ustawy o służbie cywilnej, nie powoduje rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą i nawiązania nowego stosunku pracy. Po przeniesieniu dotychczasowy stosunek pracy jest kontynuowany, zmianie ulegają jedynie warunki zatrudnienia.
W konsekwencji, gdy przeniesienie nastąpiło na podstawie art. 64 ustawy o służbie cywilnej, do okresu zatrudnienia, od którego zależy długość okresu wypowiedzenia, należy wliczyć także okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy. [PRZYKŁAD 4]
Na chorobowym
Osoba powołana na wyższe stanowisko w służbie cywilnej może być odwołana w każdym czasie. Zgodnie z k.p. pracownik zatrudniony na podstawie powołania nie korzysta też z ochrony trwałości stosunku pracy polegającej na ograniczeniu swobody rozwiązania stosunku pracy w przypadkach określonych w k.p. lub przepisach szczególnych. Osoba zajmująca wyższe stanowisko w służbie cywilnej może więc zostać odwołana w okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy, np. niezdolności do pracy z powodu choroby, w czasie urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego lub wychowawczego.
W takich sytuacjach straci stanowisko z chwilą skutecznego złożenia oświadczenia woli o odwołaniu (chyba że w dokumencie tym zostanie wskazana inna – późniejsza data), natomiast bieg okresu wypowiedzenia rozpocznie się dopiero po upływie okresu usprawiedliwionej nieobecności w pracy. [PRZYKŁAD 5]
Nie ma natomiast znaczenia usprawiedliwiona nieobecność w pracy, która rozpoczęła się już w okresie biegnącego wypowiedzenia. Okres ten nie zawiesza bowiem biegu wypowiedzenia i stosunek pracy zostaje rozwiązany w przewidzianym terminie. [PRZYKŁAD 6]
Co z osobami w ciąży i w wieku przedemerytalnym
W razie odwołania pracownicy w ciąży albo pracownika, któremu brakuje nie więcej niż dwa lata do nabycia prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, organ odwołujący jest zobowiązany zapewnić tym osobom inną pracę, odpowiednią ze względu na ich kwalifikacje zawodowe. Obowiązek ten powinien być zrealizowany przez propozycję pisemną. Powinna ona wskazywać także termin rozpoczęcia nowej pracy.
Kodeks pracy nie określa terminu przedstawienia ciężarnej pracownicy oraz pracownikowi w wieku przedemerytalnym takiej propozycji.
Oferta ta nie musi być złożona równocześnie z odwołaniem ze stanowiska. Jeżeli zostanie złożona później, a pracownica (pracownik) jej nie przyjmie, stosunek pracy ulegnie rozwiązaniu z upływem okresu równego okresowi wypowiedzenia, którego bieg rozpoczyna się od dnia zaproponowania na piśmie innej pracy.
Skutki błędnych ustaleń
Zgodnie z art. 49 k.p. w razie zastosowania okresu wypowiedzenia krótszego niż wymagany umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu wymaganego, a pracownikowi przysługuje wynagrodzenie do czasu rozwiązania umowy. W takiej sytuacji przedłużenie stosunku pracy następuje z mocy samego prawa do dnia, w którym uległby on rozwiązaniu z zachowaniem prawidłowej długości okresu wypowiedzenia, a pracownikowi przysługuje wynagrodzenie do czasu, w którym umowa uległaby rozwiązaniu z zachowaniem prawidłowego okresu wypowiedzenia. Roszczenie pracownika o ustalenie prawidłowej daty ustania stosunku pracy oraz należnego z tego tytułu wynagrodzenia nie jest ograniczone 21-dniowym terminem na odwołanie od wypowiedzenia, o którym mowa w art. 264 par. 1 k.p. Oznacza to, że pracownik może dochodzić swoich roszczeń w tym zakresie, dopóki nie upłynie trzyletni termin przedawnienia. ⒸⓅ
WAŻNE
Okresy wypowiedzenia nie mają charakteru okresów sztywnych. Do ich przedłużenia dochodzi z mocy przepisów o terminach wypowiedzenia, gdy pracodawca złoży oświadczenie woli w innym dniu niż sobota lub ostatni dzień miesiąca. Wynika to z art. 30 par. 21 k.p.
(wyrok SN z 12 lipca 2012 r., sygn. akt II PK 300/11).
WAŻNE
Odwołanie ze stanowiska jest jednym aktem, który prowadzi do zrealizowania dwóch celów – odwołania z funkcji i wypowiedzenia/rozwiązania stosunku pracy (wyrok SN z 5 czerwca 2012 r., sygn. akt II PK 264/11).
WAŻNE
W razie odwołania w okresie usprawiedliwionej nieobecności bieg wypowiedzenia rozpoczyna się po upływie tego okresu, a jeżeli upłynęły okresy ochronne z art. 53 par. 1 k.p., to można z pracownikiem rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia. Wynika to z art. 72 par. 1 k.p.
PRZYKŁAD 1
Więcej niż trzy miesiące
Pracownik zatrudniony w jednym z ministerstw od 1 stycznia 2009 r., w tym od ośmiu miesięcy na wyższym stanowisku w służbie cywilnej, 1 czerwca 2017 r. został odwołany z tego stanowiska. Z uwagi na staż pracy przysługuje mu trzymiesięczny okres wypowiedzenia, który upłynie 30 września 2017 r.
PRZYKŁAD 2
Gdy trzy lata upływają w trakcie wypowiedzenia
10 czerwca 2017 r. dyrektor generalny odwołał pracownika ze stanowiska zastępcy dyrektora departamentu w jednym z resortów. Był on zatrudniony w tym urzędzie od 1 lipca 2014 r. W chwili odwołania legitymował się stażem pracy krótszym niż trzy lata, więc obowiązywałby go jednomiesięczny okres wypowiedzenia (upłynąłby 31 lipca 2017 r.) Jednak należy zauważyć, że w okresie biegu tego wypowiedzenia (30 czerwca 2017 r.) pracownik osiągnie trzyletni staż pracy u tego pracodawcy. Dlatego też przysługuje mu trzymiesięczny okres wypowiedzenia.
PRZYKŁAD 3
To, co przed awansem, też się liczy
Pracownik był zatrudniony w urzędzie od 1 stycznia 2012 r. 1 lutego 2016 r. Dyrektor generalny urzędu powołał tego pracownika na stanowisko zastępcy dyrektora departamentu, jednocześnie udzielając mu urlopu bezpłatnego na czas powołania na dotychczasowym stanowisku niebędącym wyższym stanowiskiem w służbie cywilnej. 12 czerwca 2017 r. pracownik został odwołany z tego stanowiska. W takim przypadku, ustalając okres jego zatrudnienia, od którego zależy obowiązujący okres wypowiedzenia, należy uwzględnić także przypadający przed powołaniem okres zatrudnienia na stanowisku niebędącym wyższym w służbie cywilnej. Odwołanemu pracownikowi będzie więc przysługiwał trzymiesięczny okres wypowiedzenia.
PRZYKŁAD 4
Z resortu do resortu
Pracownik był zatrudniony w ministerstwie X od 1 stycznia 2010 r. 1 marca 2017 r. na podstawie art. 64 ustawy o służbie cywilnej został przeniesiony do ministerstwa Y. W tym samym dniu dyrektor generalny ministerstwa Y powołał tego pracownika na stanowisko zastępcy dyrektora, jednocześnie udzielając mu urlopu bezpłatnego na czas powołania na dotychczas zajmowanym stanowisku. 15 czerwca 2017 r. pracownik został odwołany z wyższego stanowiska w służbie cywilnej. W takiej sytuacji, ustalając obowiązujący okres wypowiedzenia, należy uwzględnić również okres zatrudnienia w ministerstwie X. Staż tego pracownika będzie więc liczony od 1 stycznia 2010 r. Tym samym odwołanemu pracownikowi będzie przysługiwał trzymiesięczny okres wypowiedzenia.
PRZYKŁAD 5
Usprawiedliwiona nieobecność
Pracownica zatrudniona na stanowisku dyrektora departamentu przebywa na urlopie macierzyńskim, a następnie rodzicielskim do 17 grudnia 2017 r. W trakcie urlopu macierzyńskiego dyrektor generalny urzędu odwołał ją z wyższego stanowiska w służbie cywilnej 12 czerwca 2017 r., o czym pracownica została wcześniej skutecznie zawiadomiona na piśmie. W tej sytuacji odwołanie jest skuteczne z dniem wskazanym w piśmie. Natomiast okres wypowiedzenia stosunku pracy rozpocznie swój bieg po zakończeniu usprawiedliwionej nieobecności w pracy, tj. od 18 grudnia 2017 r. Przyjmując, że pracownicy przysługuje trzymiesięczny okres wypowiedzenia, stosunek pracy z powołania rozwiąże się 31 marca 2018 r.
PRZYKŁAD 6
Choroba po wypowiedzeniu
Pracownik zatrudniony na wyższym stanowisku w służbie cywilnej od 8 maja 2017 r. przebywał na zwolnieniu lekarskim. 31 maja 2017 r. został odwołany ze stanowiska. Do 18 czerwca przebywał na zwolnieniu lekarskim. 19 czerwca powrócił do pracy. Z tym dniem rozpoczął się bieg okresu wypowiedzenia. Od 26 czerwca pracownik znów przebywa na zwolnieniu lekarskim. Ta nieobecność nie będzie już miała wpływu na bieg okresu wypowiedzenia jego stosunku pracy.
Podstawa prawna
Art. 36, art. 49, art. 53 par. 1, art. 70–72, art. 229, art. 264 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.).
Art. 53a ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1345 ze zm.).