Pracodawca może wypłacić wynagrodzenie pracownika jego współmałżonkowi, jeśli sąd uzna, że zatrudniony nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb swojej rodziny.

Wynagrodzenie za pracę to jedno z podstawowych praw pracownika (Oto 5 podstawowych praw, jakie przysługują pracownikowi w Polsce>>). Zasady wypłaty pensji są ściśle określone: pracodawca powinien ją przekazywać podwładnemu co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie. W większości przypadków wynagrodzenie wypłaca się za pracę wykonaną, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości - jednak nie później niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.

Wypłata wynagrodzenia powinna odbywać się w formie pieniężnej, czyli poprzez przekazanie gotówki pracownikowi do rąk własnych, na przykład w kasie przedsiębiorstwa. Taka forma wypłaty wynagrodzenia występuje dzisiaj rzadko, najczęściej firma przelewa pensję na rachunek bankowy wskazany przez pracownika - ale jest to możliwe tylko wtedy, gdy zatrudniony wyrazi na to zgodę. Pracodawca nie chce wypłacić ci wynagrodzenia w gotówce? Możesz odejść natychmiast z pracy>>

Upoważnienie małżonka

Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia, nie ma także możliwości, aby przenieść to uprawnienie na inną osobę.

Wyjątkowo wynagrodzenie może odebrać inna osoba, jeśli zostanie do tego upoważniona na mocy pełnomocnictwa udzielonego przez pracownika. Zatrudniony udziela wtedy upoważnienia do odbioru wynagrodzenia na piśmie, w którym wskazuje osobę upoważnioną - może być to członek rodziny, w tym współmałżonek. Jednak osoba upoważniona nie może swobodnie dysponować odebranymi pieniędzmi, ale ma uprawnienie tylko do odebrania i oddania określonej sumy pieniędzy pracownikowi.

Sąd pozwala odebrać wynagrodzenie

Współmałżonek może zostać także upoważniony do odbioru wynagrodzenia przez sąd, jeśli jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Sąd może wtedy nakazać, aby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka. Pracownik musi więc przedstawić pracodawcy nakaz sądowy wydawany w postępowaniu nieprocesowym, obejmujący zarówno wynagrodzenie za pracę, jak i dochody z innej działalności zarobkowej, w tym z tytułu umów cywilnoprawnych. Dzięki temu nakazowi pominięta zostaje konieczność przeprowadzania egzekucji komorniczej.

Natomiast jeśli już dojdzie do egzekucji komorniczej, pracodawca ma prawo potrącić zaległe sumy z wynagrodzenia dłużnika bez jego zgody, alimenty należą bowiem do potraceń obowiązkowych - przy czym roszczenia alimentacyjne mają pierwszeństwo przed innymi należnościami. Zasadniczo w przypadku egzekucji z wynagrodzenia pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, komornik może zająć maksymalnie 50 proc. wielkości wynagrodzenia. Jednak w przypadku świadczeń alimentacyjnych zajęte może zostać aż 60 proc. wynagrodzenia. Zobacz, jak wygląda egzekucja alimentów przy umowie zlecenia>>

Nadzwyczajne sytuacje, gdy współmałżonek może odebrać wynagrodzenie

Kodeks rodzinny upoważnia współmałżonka do odbioru wynagrodzenia jeszcze w przypadku wystąpienia nadzwyczajnej sytuacji, która uniemożliwia pracownikowi samodzielne odebranie wynagrodzenia. Drugi małżonek może wtedy bez pełnomocnictwa pobierać przypadające pracownikowi należności, chyba że sprzeciwia się temu małżonek, którego przeszkoda dotyczy.

Współmałżonek może jednak zostać ustawowym przedstawicielem pracownika tylko, jeśli małżonkowie pozostają we wspólnym pożyciu, czyli mieszkają ze sobą i prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Współmałżonek nie odbierze zatem wynagrodzenia, jeśli strony pozostają w separacji.

Wypłata wynagrodzenia po śmierci pracownika

Pracodawca wypłaci jeszcze wynagrodzenia rodzinie pracownika po śmierci podwładnego. Krewni otrzymają też inne świadczenia należne zatrudnionemu, w tym ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, odszkodowania czy zadośćuczynienia pieniężne oraz odprawę emerytalno-rentową.

W pierwszej kolejności prawo do świadczeń po zmarłym pracowniku przypadnie jego małżonkowi (wdowie, wdowcowi). Kolejną grupą osób uprawnionych do dziedziczenia są członkowie rodziny uprawnieni do renty rodzinnej, czyli głównie dzieci i rodzice. W razie braku osób uprawnionych do dziedziczenia świadczenia te przejmuje spadkobierca. Zobacz, jakie jeszcze rzeczy przysługują po śmierci pracownika>>