Czy odprawy z ustawy o zwolnieniach grupowych oraz z tytułu rozwiązania umowy o pracę są wolne od potrąceń?
Odpowiedź na to pytanie zależy od podstaw prawnych tych świadczeń oraz charakteru i funkcji, jakie one spełniają.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego (SN) wynagrodzenie jest świadczeniem pieniężnym i wynika ze stosunku pracy. Służy zapewnieniu środków na utrzymanie, pełni więc funkcję alimentacyjną. Odprawa należna pracownikowi na podstawie przepisów ustawy o zwolnieniach grupowych z tytułu rozwiązania umowy o pracę, mimo iż nie jest wynagrodzeniem za pracę, ma podobny do niego charakter i spełnia analogiczne funkcje. Jest to bowiem świadczenie pieniężne o funkcji alimentacyjnej, szczególnie w przypadku pracownika niemogącego znaleźć nowego zatrudnienia. Taka odprawa ma również inne związki z wynagrodzeniem – jest obliczana na jego podstawie, a jej wysokość zależy od stażu pracy. Dlatego, zgodnie z wyrokiem SN z 14 listopada 1996 r. (sygn. akt I PKN 3/96), tak jak wynagrodzenie podlega ochronie na podstawie art. 87 k.p., a więc jest wolna od potrąceń.
Inaczej należy traktować świadczenia nazywane odprawami, ale przyznawane pracownikom umownie, z tytułu rozwiązania umowy o pracę. W wyroku z 20 czerwca 2006 r. (sygn. akt II PK 317/05) SN stwierdził, że przepisom ochronnym, oprócz wynagrodzenia za pracę sensu stricto, podlegają należności przysługujące zatrudnionemu na podstawie przepisów prawa pracy w rozumieniu art. 9 par. 1 k.p. (czyli m.in. na podstawie k.p. oraz przepisów innych ustaw i aktów wykonawczych określających prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowień układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych i regulaminów), o ile spełniają funkcje podobne do wynagrodzenia. Odprawa z tytułu rozwiązania umowy o pracę przyznana wyłącznie na podstawie umowy o pracę nie ma podstaw w przepisach prawa pracy i nie pełni funkcji zbliżonych do wynagrodzenia, w tym, w szczególności, funkcji alimentacyjnej. Ma charakter swoistego bonusa bądź odszkodowania i dlatego nie podlega ochronie z art. 87 k.p.