Do 31 stycznia 2014 r. płatnicy składek są zobowiązani przekazać do ZUS formularz ZUS IWA zawierający dane za 2013 r. Informacje zawarte na tym druku są przekazywane, aby organ rentowy mógł ustalić stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe, według której w kolejnym roku składkowym tj. od 1 kwietnia 2014 r. do 31 marca 2015 r., płatnik będzie opłacał za swoich ubezpieczonych składkę na ubezpieczenie wypadkowe. ZUS ustali stopę procentową składki tylko tym, którzy za 3 kolejne lata przekazywali taką informację. Jednak nie wszyscy płatnicy muszą składać ten druk.

Kogo dotyczy obowiązek

ZUS IWA mają obowiązek przekazać podmioty, które spełniają łącznie następujące warunki:
- byli zgłoszeni nieprzerwanie (a więc w każdym miesiącu od stycznia do grudnia 2013 r.) oraz co najmniej jeden dzień w styczniu 2014 r. w ZUS jako płatnicy składek na ubezpieczenie wypadkowe,
- w 2013 r. zgłaszali średnio do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych,
- byli wpisani do rejestru REGON 31 grudnia 2013 r.
Przy tym przez nieprzerwane zgłoszenie w ZUS jako płatnika składek na ubezpieczenie wypadkowe należy rozumieć sytuację, w której w każdym z miesięcy 2013 r. co najmniej jeden ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu. Obowiązku złożenia informacji ZUS IWA nie mają więc podmioty, które choć w jednym miesiącu 2013 r. nie były płatnikami składek na ubezpieczenie wypadkowe, tj. nie zgłaszały żadnej osoby podlegającej temu ubezpieczeniu.

Negatywne konsekwencje

Jeżeli płatnik składek nie przekaże danych lub też przekaże nieprawdziwe dane, co spowoduje zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, ZUS ustali w drodze decyzji stopę procentową tej składki na cały rok składkowy w wysokości 150 proc. tej ustalonej na podstawie prawidłowych danych. W takim przypadku płatnik zobowiązany jest opłacić zaległe należności wraz z odsetkami za zwłokę.
Jeżeli zaś niepodanie lub nieprawidłowe podanie informacji spowoduje zawyżenie stopy procentowej składki, organ rentowy ustala ją na cały rok składkowy na podstawie prawidłowych danych.

Liczba ubezpieczonych

Liczba ubezpieczonych to iloraz sumy osób podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy 2013 r. oraz liczby miesięcy roku (12). Zaokrągla się ją do jedności w górę, jeżeli końcówka jest większa lub równa 0,5, albo w dół, jeżeli jest mniejsza od 0,5 (17,49 = 17; 12,51 = 13).
Przy ustalaniu liczby ubezpieczonych nie uwzględnia się osób:
- podlegających ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ale nie podlegających wypadkowemu,
- podlegających z danego tytułu tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu,
- nie podlegających ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu,
- które przez cały miesiąc przebywały na urlopie bezpłatnym, wychowawczym albo pobierały zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, (PRZYKŁAD)
- za które za dany miesiąc są rozliczane składki lub wykazywane świadczenia po ustaniu tytułu do ubezpieczeń społecznych.
Osobę, która w danym miesiącu podlega ubezpieczeniu wypadkowemu z dwóch tytułów u jednego płatnika, trzeba uwzględniać tylko i wyłącznie jako jednego ubezpieczonego.

Kategorie ryzyka

Przy ustalaniu liczby poszkodowanych w wypadkach uwzględnia się:
- w odniesieniu do pracowników – poszkodowanych w wypadkach przy pracy, które zostały zarejestrowane w rejestrze wypadków nie wcześniej niż 1 stycznia i nie później niż 31 grudnia 2013 r.,
- w odniesieniu do innych ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu – poszkodowanych w wypadkach przy pracy, dla których karta wypadku została sporządzona nie wcześniej niż 1 stycznia i nie później niż 31 grudnia 2013 r.
Jeżeli w 2013 r. żadna osoba podlegająca ubezpieczeniu wypadkowemu nie została poszkodowana w wypadku przy pracy, w bloku IV w polu 02 formularza należy wpisać cyfrę „0”. Podobnie w polu 03, jeżeli w tym roku żaden ubezpieczony nie został poszkodowany w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich.
Pamiętać przy tym trzeba, że liczba poszkodowanych podana w polu 03 (poszkodowani w wypadkach śmiertelnych i ciężkich) nie może być wyższa od liczby wykazanej w polu 02 tego bloku (ogólnie poszkodowani w wypadkach).

Czasem trzeba złożyć korektę

Płatnik przekazuje informację w takiej samej formie, jaka obowiązuje go w odniesieniu do dokumentów składanych do ZUS. Gdy po złożeniu informacji okaże się, że dane są nieprawidłowe, należy złożyć korektę. Pierwsza korekta będzie oznaczona numerem 02 2013. Płatnik składek zobowiązany jest przechowywać kopie informacji ZUS IWA oraz korekty tych informacji przez okres 10 lat, licząc od dnia ich przekazania do ZUS, w formie dokumentu pisemnego lub elektronicznego.

Zasady wypełniania i dane wymagane w formularzu:

● w bloku I „Dane organizacyjne”:

– w polu 01 – należy wpisać identyfikator informacji ZUS IWA (numer/rok), czyli 01 2013,

– w polu 02 – należy wpisać 6-znakowy kod terytorialny jednostki terenowej ZUS właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek,

– pól 03–05 – nie wypełnia się,

– w polu 06 wpisać trzeba znak i numer decyzji pokontrolnej, w przypadku gdy korekta informacji ZUS IWA składana jest w następstwie ustaleń kontroli ZUS,

– w pola dotyczące danych identyfikacyjnych płatnika składek podaje się te dane, z którymi płatnik jest zarejestrowany w ZUS,

● w bloku III w polu 01 należy wpisać liczbę ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego,

● w bloku IV „Zestawienie danych do ustalenia kategorii ryzyka dla płatnika składki”:

– w polu 01 – należy wpisać rodzaj przeważającej działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) ujęty w rejestrze REGON 31 grudnia roku, za który składana jest informacja. Jest to 5-znakowy kod z zaświadczenia o nadaniu numeru identyfikacyjnego REGON, który jest aktualny na 31 grudnia roku, za który składana jest informacja.

– w polu 02 – należy wpisać liczbę poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, które miały miejsce w roku, za który składana jest informacja ZUS IWA,

– w polu 03 – liczbę poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych i ciężkich,

– w polu 04 – liczbę zatrudnionych (wyłącznie pracowników) w warunkach, w których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy według stanu na 31 grudnia roku, za który składana jest informacja ZUS IWA. Danego pracownika uwzględnia się w tej liczbie tylko jeden raz.

PRZYKŁAD

Na bezpłatnym

Pracownik przebywał na urlopie bezpłatnym w okresie od 2 do 30 listopada 2013 r. W listopadzie nie przepracował więc żadnego dnia, gdyż 1 listopada to święto. W takiej sytuacji w tym miesiącu ubezpieczony przez jeden dzień podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu i pomimo tego iż faktycznie pracy nie wykonywał, to należy go uwzględnić przy ustalaniu liczby ubezpieczonych w ciągu tego miesiąca.

Podstawa prawna

Art. 27–34 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 z późn. zm.).

Andrzej Radzisław ekspert z zakresu ubezpieczeń społecznych