Zarówno płatnicy składek, jak i ubezpieczeni muszą pamiętać, że składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie powinny być opłacane, gdy podstawa ich wymiaru przekroczy w danym roku określony poziom - w 2007 roku 78 480 zł.

Pracownik, zleceniobiorca uzyskujący przychody z kilku umów, który w tym roku zarobił więcej niż 78 480 zł, powinien poinformować swoich płatników, by przestali opłacać za niego składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. O zaprzestaniu opłacania składek na wymienione ubezpieczenia powinni też pamiętać płatnicy tych osób, które mają jedno miejsce zatrudnienia. Mają oni jednak ułatwione zadanie - przypomni im o tym program Płatnik.
Roczna podstawa wymiaru składek
Kwota 78 480 zł to kwota odpowiadająca trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. Kwota rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zmienia się co roku i określana jest przez ustawę budżetową.
Jeśli zarobki ubezpieczonego przekroczą wymienioną wyżej kwotę, płatnik składek ma obowiązek przestać opłacać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zarówno w części finansowanej przez płatnika, jak i ubezpieczonego. Warto zapamiętać, że w tym zakresie nie ma znaczenia, czy były to składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe obowiązkowe czy też dobrowolne. Trzeba jednak wiedzieć, że ograniczenie dotyczące opłacania składek dotyczy tylko składek emerytalnej i rentowych, pozostałe składki: chorobową, wypadkową oraz zdrowotną płatnik musi nadal odprowadzać.
Niezliczanie zarobków przez osobę zatrudnioną na podstawie kilku umów może spowodować niepotrzebne opłacenie składek po przekroczeniu tzw. limitu trzydziestokrotności. Trzeba także pamiętać o uwzględnieniu wynagrodzenia zaległego wypłaconego w późniejszym terminie. Jeśli ubezpieczony tego nie zrobi, powstanie nadpłata składek.
Gdy płatników jest kilku
Jeśli ubezpieczony jest zatrudniony w kilku miejscach, to musi poinformować każdego ze swoich chlebodawców o przekroczeniu kwoty rocznej podstawy wymiaru składek. Najlepiej, jeśli to zrobi na piśmie. W miesiącu, w którym jego zarobki przekroczą limit trzydziestokrotności, ubezpieczony może:
  • wybrać, który z płatników ma za niego opłacić składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
  • poinformować obu płatników, aby opłacili składki do określonego limitu.
Wyższa składka zdrowotna
Zwolnienie z obowiązku opłacania składek emerytalnej i rentowych powoduje zmiany w podstawie wymiaru składki zdrowotnej. Podstawę tę należy bowiem pomniejszyć o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe sfinansowanych przez ubezpieczonego niebędącego płatnikiem składek, które potrąca z jego środków płatnik.
Jeśli zatem zarobki ubezpieczonego przekroczyły 78 480 zł i płatnik przestanie opłacać składki emerytalną i rentowe, to podstawy przyjętej do obliczenia składki zdrowotnej nie trzeba już pomniejszać o te składki. Odliczyć trzeba jednak składkę chorobową, bo ubezpieczony opłaca ją również wtedy, gdy jego zarobki przekroczą tzw. limit trzydziestokrotności. A zatem składkę zdrowotną oblicza się od podstawy pomniejszonej tylko o składkę chorobową, o czyli o 2,45 proc.
SKUTKI BŁĘDNEGO ZAWIADOMIENIA
Za skutki błędnego zawiadomienia o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe odpowiada ubezpieczony.
PODSTAWA ZAPRZESTANIA OPŁACANIA SKŁADEK
Płatnik zaprzestaje opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe:
  • na podstawie własnej dokumentacji - gdy ubezpieczony jest zatrudniony wyłącznie u niego,
  • na podstawie oświadczenia ubezpieczonego - gdy ma on dwóch lub więcej płatników,
  • na podstawie informacji przekazanej przez ZUS - gdy w wyniku sprawdzenia wysokości rocznej podstawy wymiaru składek stwierdzi opłacenie składek od nadwyżki ponad tę kwotę.
PRZYKŁAD ZASADY OBLICZANIA SKŁADEK
Pani Edyta zarabia miesięcznie 12 000 zł brutto i nie ma innych tytułów do ubezpieczeń emerytalno-rentowych. Jej wynagrodzenie od stycznia do lipca wyniosło 84 000 zł. Rozliczając się z ZUS za lipiec, pracodawca ograniczył podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do 6 480 zł (72 000 + 6 480 = 78 480 zł). Składki wyniosą:
  • emerytalna: 6 480 zł x 9,76 proc. = 632,45 zł, tj. po 632,45 zł finansowane przez płatnika i ubezpieczonego,
  • rentowa: finansowana przez płatnika 421,20 zł (6 480 zł x 6,5 proc.), finansowana przez ubezpieczonego po obniżeniu składki rentowej 226,80 zł (6480 zł x 3,5 proc.),
  • chorobowa finansowana przez ubezpieczonego 294 zł (12 000 zł x 2,45 proc.),
  • wypadkowa finansowana przez płatnika 240 zł (12 000 zł x 2 proc.), zakładamy, że taka właśnie stopa procentowa obowiązuje płatnika.
Podstawa wymiaru składki zdrowotnej wynosi:
12 000 zł - (632,45zł +226,80 zł +294 zł) = 10 846,75 zł
Składka zdrowotna wynosi:
10 846,75 zł x 9 proc. = 976,21zł
Składka zdrowotna podlegająca odliczeniu od zaliczki na podatek: 10 846,75 x 7,75 proc. = 840,62 zł
Składka zdrowotna finansowana z dochodu ubezpieczonego: 976,21zł - 840,62 zł = 135,59 zł
W rozliczeniu z ZUS za lipiec jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe płatnik powinien wykazać 0,00 z powodu przekroczenia tzw. 30-krotności.
Płatnik składek powinien wypełnić formularz ZUS RCA w następujący sposób:
  • w bloku III B „Zestawienie należnych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne” w polu 04 podstawę wymiaru składek emerytalnej i rentowych, czyli 0,00,
  • w polach 07, 08, 11 i 12 przeznaczonych na kwoty składek emerytalnych i rentowych 0,
  • w polu 05 podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe,
  • w polu 09 wysokość składki chorobowej,
  • w polu 13 składkę na ubezpieczenie wypadkowe (według stopy procentowej właściwej dla danego płatnika),
  • w polu 06 podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, pomniejszoną tylko o sfinansowaną przez pracownika składkę chorobową.
AGNIESZKA ROSA
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).