SENTENCJA
Ustne oświadczenie woli pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę przekazane pracownikowi przez bezpośredniego przełożonego jest skuteczne.
Wyrok SN z 24 marca 1999 r. opubl. OSNP 2000/10/381
SYGN. AKT
I PKN 631/98
Monter sieci kanalizacyjnej nie wykonał polecenia przełożonego. W efekcie tego znaczna część mieszkańców została pozbawiona zaopatrzenia w wodę. Bezpośredni przełożony pracownika sporządził z tego zdarzenia notatkę służbową i zapoznał pracownika z jej treścią. Pracodawca doręczył pracownikowi świadectwo pracy, w którym wskazał, że stosunek pracy został rozwiązany na podstawie art. 52 k.p. bez zachowania okresu wypowiedzenia. Pracodawca nie złożył oświadczenia woli o rozwiązaniu stosunku pracy na piśmie, a tym samym nie zachował wymogu regulacji kodeksowych dotyczących zachowania formy pisemnej w przypadku rozwiązania lub wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony. W toku postępowania strona pozwana wniosła o uznanie, że pismem takim była notatka sporządzona przez przełożonego, o której treści pracownik został poinformowany. Zwolniony postanowił wnieść pozew do sądu pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy. Sąd I instancji podzielił zdanie powoda.
Apelację od tego wyroku wniósł pracodawca. Jednak sąd II instancji oddalił apelację strony pozwanej. Zmienił natomiast redakcję orzeczenia wydanego przez sąd pierwszej instancji w ten sposób, że przywrócił powoda do pracy u strony pozwanej na poprzednich warunkach. Sąd uznał, podobnie jak sąd I instancji, że strona pozwana naruszyła art. 30 par. 3 k.p. przez brak oświadczenia na piśmie o rozwiązaniu umowy oraz art. 30 par. 4 k.p. przez brak wskazania przyczyny rozwiązania. Według sądu sporządzenie przez pracodawcę notatki służbowej nie zastępuje pisemnego rozwiązania stosunku pracy. Ponadto w analizowanym stanie faktycznym pracownikowi przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy, a nie roszczenie o ustalenie istnienia stosunku pracy. Z tych właśnie powodów sąd dokonał zmiany redakcyjnej wyroku sądu I instancji.
Od tego wyroku kasację wniósł powód. Jego zdaniem zmiana wyroku sądu I instancji nie miała charakteru redakcyjnego, ale merytoryczny, a tym samym pozbawiła go możliwości dochodzenia roszczeń z art. 81 par. 1 k.p. Poza tym według powoda sąd II instancji nie wskazał na jakiej podstawie dokonał redakcyjnej zmiany wyroku. Dlatego powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części dokonanej zmiany redakcyjnej.
SN dokonał zmiany zaskarżonego wyroku w ten sposób, że zmienił wyrok sądu I instancji i przywrócił powoda do pracy na poprzednich warunkach. Zdaniem SN w pierwszej kolejności należy rozważyć, czy w stanie faktycznym sprawy można uznać, że doszło do rozwiązania umowy o pracę. Zdaniem sądu rozwiązanie przez zakład pracy bez wypowiedzenia umowy o pracę z pracownikiem jest czynnością prawną i realizuje się wyłącznie w sposób przewidziany w art. 30 par. 1 pkt 3 k.p. przez oświadczenie przedstawiciela zakładu pracy. Oświadczenie takie nie może być zastąpione przez stwierdzenie rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia zawarte w doręczonym świadectwie pracy lub przez doręczenie obiegówki, względnie przez odsunięcie od pracy (niedopuszczenie do pracy), albo przez inne tego rodzaju - przygotowujące lub realizujące rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia - akty, których prawna skuteczność uwarunkowana jest wcześniejszym złożeniem przez zakład pracy oświadczenia o rozwiązaniu bez wypowiedzenia umowy o pracę (wyrok SN z 11 marca 1977 r., I PRN 20/77, niepubl.). Powód jednak nie dostrzega, że skuteczne rozwiązanie umowy o pracę (prowadzące do jej rozwiązania) może nastąpić w dowolnej formie, także ustnie. Może zostać również złożone konkludentnie, a więc przez każde zachowanie pracodawcy ujawniające jego wolę w sposób dostateczny (art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p.). Tak więc ustne złożenie oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę jest skuteczne, choć prawnie wadliwe.
OPINIA
Dariusz Gawron-Jedlikowski
radca prawny
Powyższa teza wskazuje na bardzo istotne kwestie związane z rozwiązywaniem umowy o pracę: odpowiednie stosowanie przepisów kodeksu cywilnego przy rozstrzyganiu o formie składanych oświadczeń woli.
Przepis art. 30 par. 3 k.p. stanowi, że oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie. Zgodnie z art. 300 k.p. w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. To z kolei w kontekście art. 60. k.c. (z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny...), oznacza, że również ustne wyrażenie oświadczenia woli pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę będzie skuteczne. Oświadczenie takie może być przekazane przez inną osobę niż pracodawca, np. przez bezpośredniego przełożonego. Wystarczy, aby oczywiste było, jaką wolę wyraził w oświadczeniu pracodawca.
W praktyce oświadczenie takie może być dotknięte pewnymi wadami: poza oczywistym brakiem wymaganej formy pisemnej może nie zawierać przyczyn uzasadniających wypowiedzenie lub pouczenia o przysługującym pracownikowi prawie odwołania się do sądu pracy. Od inicjatywy pracownika zależy zatem, czy odwołując się od takiego rozwiązania umowy o pracę wskaże na jego nieskuteczność.