Od 1 grudnia właściciele firm, którzy będą przebywać na zwolnieniach lekarskich, a uiszczają składki chorobowe przez niecały miesiąc, będą traktowani przy wypłacie zasiłku tak samo jak pracownicy.

Czy zwolniony nie skorzysta na założeniu firmy

Osoba zatrudniona przez 10 lat na podstawie umowy o pracę podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu. Z tego tytułu pracodawca każdego miesiąca deklarował składki. Zainteresowany równocześnie prowadził działalność gospodarczą, nie płacąc jednak z tego tytułu składek chorobowych, bo nie miał takiego obowiązku. Po rozwiązaniu stosunku pracy od następnego dnia (22. dnia miesiąca kalendarzowego) zgłosił się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia firmy. Czy ZUS zaliczy mu do stażu ubezpieczeniowego niezbędnego do wypłaty pełnego zasiłku chorobowego okres, kiedy pracodawca odprowadzał za niego składki do ZUS?
Na podstawie obowiązujących przepisów ZUS osobie, która zachorowała w pierwszym miesiącu ubezpieczenia, wyliczy zasiłek chorobowy jako pochodną części miesięcznego przychodu, a nie jego całości. Tym samym taka osoba całkowicie straci całą swoją 10-letnią historię obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego w czasie, kiedy była zatrudniona na podstawie umowy o pracę. W praktyce oznacza to, że nie będzie ona miała prawa do wcześniejszego tytułu ubezpieczenia i otrzyma zasiłek wynoszący około 23 proc. przychodu w rozumieniu przepisów podatkowych. Nie zmieniając tytułu ubezpieczenia, a nawet nie podlegając już ubezpieczeniu chorobowemu, otrzymałaby około 70 proc. tego przychodu. W grupie osób poszkodowanych zmianą tytułu ubezpieczenia są także osoby samozatrudnione zmuszane do założenia działalności gospodarczej.
Dopiero osoby, które przystąpią po raz pierwszy do ubezpieczenia w grudniu tego roku, nie stracą na zmianie obowiązkowego ubezpieczenia pracowniczego na dobrowolne z tytułu prowadzenia firmy. Wtedy bowiem wejdą w życie przepisy, z których wynika, że jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego od objęcia ubezpieczeniem chorobowym, a zainteresowany rozpoczął podleganie mu nie później niż 30 dni od ustania wcześniejszego tytułu do objęcia nim, to wówczas wysokość zasiłku chorobowego jest liczona od pełnego wynagrodzenia chorobowego, które uprawniony będący pracownikiem osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy. Zasada ta wynika z art. 37 ust. 1 ustawy zasiłkowej.
Podstawa prawna
Art. 1 ustawy z 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. poz. 966).

Czy nowy przedsiębiorca straci na chorobie

Absolwent szkoły zawodowej chce rozpocząć pracę na własny rachunek. Nowa firma zajmująca się naprawą i wymianą uszkodzonych zamków ma rozpocząć działalność w grudniu. Ze względu na zagrożenia związane z rodzajem pracy zainteresowany zamierza zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Czy termin choroby może mieć wpływ na wysokość wypłacanego zasiłku?
1 grudnia tego roku wchodzi w życie nowelizacja ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 z późn. zm.). Zrównuje ona sytuację przedsiębiorcy i pracownika, który zachorował w pierwszym miesiącu swojej aktywności zawodowej. Nowe rozwiązania dostosowują system prawny do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 maja 2012 r. (sygn. akt P 12/10, opubl. 1 czerwca 2012 r. w Dz.U. poz. 622.). Obecnie jest tak, że osoba, która zostaje objęta ubezpieczeniem chorobowym od początku danego miesiąca, a zachoruje np. już po dwóch tygodniach od tego faktu, otrzyma zasiłek chorobowy wyłącznie za okres dwóch tygodni. Od grudnia zasady ulegną zmianie i będą bardziej korzystne. Chory właściciel firmy będzie mieć wypłacane świadczenie w takiej wysokości, jakby pracował przez 30 dni. A więc będzie traktowany na takich samych zasadach jak pracownik.
Podstawa prawna
Art. 1 ustawy z 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2013 r. poz. 966).

Czy składka chorobowa wpłacona przed porodem

Osoba prowadząca małą firmę płaci składki na ubezpieczenie od minimalnej wysokości. Czy zainteresowana może się ubiegać o zasiłek macierzyński, jeśli dobrowolne składki na ubezpieczenie chorobowe zapłaci przed urodzeniem dziecka?
Zasiłek macierzyński wypłacany jest z tytułu ubezpieczenia chorobowego, a jego wysokość zależy od podstawy wymiaru, od której opłacana jest na nie składka. Osoby prowadzące działalność gospodarczą przystępują do tego ubezpieczenia na zasadzie dobrowolności. Zasiłek macierzyński przysługuje kobiecie, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko. Nabycie prawa do zasiłku macierzyńskiego nie jest zatem obwarowane przesłanką okresu oczekiwania, jak ma to miejsce w przypadku zasiłku chorobowego.
W tej sprawie wypowiedział się Sąd Najwyższy (wyrok z 6 listopada 2012 r., sygn. akt III UK 38/12). Zgodnie z nim podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego, do którego prawo powstało w pierwszym miesiącu kalendarzowym, niepoprzedzonego innym ubezpieczeniem chorobowowym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, określa art. 49 pkt 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Podstawa prawna
Art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 z późn. zm.).

Czy ZUS może skontrolować firmę

Absolwentka szkoły średniej dwa miesiące przed porodem założyła działalność gospodarczą, opłacając składki w maksymalnej wysokości. Czy jeśli wystąpi o zasiłek macierzyński, ZUS może ją skontrolować, czy taka firma faktycznie funkcjonowała?
Właściciel firmy samodzielnie ustala wysokość podstawy, od której są odprowadzane składki zarówno na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, jak i emerytalne i rentowe. Zgodnie z art. 52 w zw. z art. 48 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym nastąpił poród lub zostało przyjęte na wychowanie dziecko.
Jeżeli jednak dobrowolne ubezpieczenie chorobowe trwało krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych, podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi przeciętny miesięczny przychód za pełne miesiące kalendarzowe tego ubezpieczenia. Jeżeli pomiędzy przystąpieniem przedsiębiorcy do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego a porodem nie upłynie pełny miesiąc kalendarzowy (tj. poród nastąpi w pierwszym miesiącu kalendarzowym ubezpieczenia chorobowego), na mocy art. 49 pkt 1 w związku z art. 52 ustawy zasiłkowej podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego będzie stanowiła kwota najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe. Zainteresowana powinna go otrzymać w maksymalnej wysokości, o ile firma faktycznie rozpoczęła działalność.
ZUS wielokrotnie przeprowadzał akcje kontrolujące takie osoby, odbierając prawo do wsparcia. Jeśli jednak sprawa trafi do sądu, to wyrok może być korzystny dla zainteresowanej. Nie ma bowiem jeszcze przepisów, które nakazują uzależniać wysokość zasiłku od czasu trwania opłacania składek ubezpieczenia. Tym samym ZUS nie może podzielić składek zapłaconych przez okres 2 miesięcy przez 12, a następnie obliczyć podstawy ubezpieczenia.
Co więcej, na podstawie obowiązujących przepisów ZUS nie ma prawa do podważenia kwoty wskazanej przez przedsiębiorcę jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych. Sąd Najwyższy w uchwale z 21 kwietnia 2010 r. (sygn. akt II UZP 1/10) uznał, że ZUS nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się w granicach określonych przepisami.
To nie pozbawia ZUS możliwości kontroli, czy ubezpieczona rzeczywiście prowadzi działalność. ZUS może dowodzić, iż mimo wpisu do właściwego rejestru przedsiębiorca faktycznie nie wykonuje działalności i wobec tego nie podlega z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym. Jeżeli więc zakłada się działalność gospodarczą w czasie ciąży, zadbać należy o udokumentowanie rzeczywistego jej wykonywania, tak żeby w przypadku kontroli oraz niekorzystnej decyzji ZUS wszelkimi możliwymi dowodami móc wykazać przed sądem swoje racje.
Podstawa prawna
Art. 26–31 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 z późn. zm.).

Czy chorobowe bez żadnych ograniczeń

Właścicielka niewielkiej firmy odzieżowej planuje zajście w ciążę. Ze względu na to, że chce skorzystać z możliwości płatnej opieki nad dzieckiem, zamierza podnieść wysokość podstawy, od której będzie płacić składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Czy może ustalić dowolną podstawę wymiaru?
Podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może miesięcznie przekraczać 250 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Zasada ta wynika z art. 20 ust. 1 i 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.). W efekcie maksymalna podstawa wymiaru składek do końca listopada wynosi 9 031,28 zł. Ale już od 1 stycznia 2014 r. zmienią się przepisy w tym zakresie. Dotychczas górna granica podstawy wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe była ustalana raz na kwartał. Od nowego roku miesięczne ograniczenie będzie liczone raz na rok. Jego wysokość będzie ustalona na poziomie 250 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych.
Podstawa prawna
Art. 20 ust. 1 i 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).
Art. 1 pkt 8 lit. a ustawy z 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 983).