Organizacja związkowa wystąpiła o udostępnienie jej na terenie zakładu lokalu oraz sprzętu potrzebnego do wykonywania działalności związkowej. Czy pracodawca jest zobowiązany spełnić takie żądanie?
Mimo dosyć jasnych przepisów ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 z późn. zm.) w tym zakresie wielu pracodawców ma wątpliwości dotyczące zasad, na jakich są obowiązani udostępniać zakładowym organizacjom związkowym swoje pomieszczenia oraz urządzenia techniczne niezbędne do wykonywania ich działalności w zakładzie pracy.
Pracodawca, u którego działa związek zawodowy, ma taki obowiązek, który nakłada na niego art. 33 ustawy. Zasady takiego udostępniania powinny zostać uregulowane w stosownej umowie zawartej między zakładem pracy a organizacją związkową. Zarówno związkowi, jak i pracodawcy przysługuje prawo wystąpienia do sądu pracy z roszczeniem wynikającym z niewykonania lub nienależytego wykonania takiego kontraktu.
Należy podkreślić, iż mimo że ustawodawca nałożył na pracodawców zobowiązanie do udostępniania lokali i urządzeń, to nie znaczy, że musi się to odbywać nieodpłatnie. Zasady finansowe reguluje bowiem umowa zawarta pomiędzy stronami.
W teorii możliwe jest więc zarówno nieodpłatne użyczenie przez pracodawcę pomieszczeń i urządzeń, jak też ich udostępnianie za pełną czy częściową odpłatnością dokonywaną przez związek zawodowy.
Praktyka większości dużych pracodawców w naszym kraju pokazuje jednakże, że obowiązek ten spełniany jest prawie zawsze nieodpłatnie. Jednak niektórzy pracodawcy ponoszą z tego tytułu dodatkowe koszty w postaci konieczności naliczania podatku VAT od wartości nieodpłatnie udostępnianych pomieszczeń i urządzeń. Ta instytucja uregulowana przepisami ustawy o związkach zawodowych to w istocie jedna z form ukrytego, chociaż zgodnego z prawem, finansowania organizacji związkowych przez pracodawców.