Warunkiem nabycia prawa do tego świadczenia jest powstanie niezdolności do pracy w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia. Dodatkowo musi ona trwać nieprzerwanie co najmniej 30 dni.
Zasiłek chorobowy przysługuje – po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego – osobie, która stała się niezdolna do pracy:
w czasie trwania ubezpieczenia, przy czym niezdolność ta trwa nieprzerwanie po jego ustaniu,
po ustaniu ubezpieczenia, jeśli niezdolność do pracy trwa bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:
– nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego,
– nie później niż w ciągu 3 miesięcy (90 dni) od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w przypadku choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby. [przykłady 1, 2]

Brak uprawnień

Należy pamiętać, że osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie (np. zleceniobiorcy lub osoby prowadzące własną działalność gospodarczą) mają prawo do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego tylko wówczas, gdy ustanie tego ubezpieczenia nastąpiło na skutek ustania tytułu ubezpieczenia, a nie rezygnacji z niego przez tę osobę. [przykład 3]
Zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego lub po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, m.in. w przypadku gdy osoba niezdolna do pracy:
ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy,
kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby,
jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego lub
podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników.
Zasiłek chorobowy nie przysługuje także za okres niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało po wyczerpaniu prawa do zasiłku chorobowego.

Bez przerw

Okres wypłaty zasiłku chorobowego wynosi 182 dni, a dla osób, których niezdolność do pracy przypada na okres ciąży bądź została spowodowana gruźlicą – 270 dni. Ustanie ubezpieczenia chorobowego nie wyklucza korzystania przez osobę przebywającą na zwolnieniu lekarskim z pełnego, wskazanego wyżej okresu zasiłkowego. Jeżeli zostały spełnione warunki do przyznania i wypłaty zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, zasiłek ten przysługuje przez okres orzeczonej niezdolności do pracy, czyli nawet przez 182 (270 dni). Należy jednak pamiętać o bardzo ważnym warunku. W niezdolności do pracy z powodu choroby orzekanej za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego nie mogą występować przerwy. W przeciwnym przypadku może bowiem zostać niespełniony jeden z warunków do przyznania tego świadczenia, którym jest powstanie niezdolności do pracy z powodu choroby w ciągu 14 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego. [przykład 4]

Konieczne orzeczenie

Należy także pamiętać o tym, że gdy prawo do zasiłku chorobowego powstanie już po ustaniu ubezpieczenia (nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego albo nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby), dla otrzymania zasiłku niezbędne jest przedstawienie orzeczenia o niezdolności do pracy trwającej bez przerwy co najmniej 30 dni. Natomiast gdy prawo do zasiłku chorobowego powstanie w czasie trwania ubezpieczenia i niezdolność ta trwa nieprzerwanie po jego ustaniu, zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień orzeczonej niezdolności do pracy, choćby trwała mniej niż 30 dni. [przykłady 5, 6]

PRZYKŁAD 1

W czasie zatrudnienia

Z pracownikiem w wieku 26 lat rozwiązano umowę o pracę 30 czerwca 2013 r. Jeszcze w trakcie zatrudnienia pracownik zachorował i otrzymał zwolnienie lekarskie na okres od 17 czerwca do 10 lipca 2013 r. Była to jego pierwsza niezdolność do pracy z powodu choroby w 2013 r., w związku z czym za okres od 17 do 30 czerwca 2013 r. pracodawca wypłacił mu wynagrodzenie za czas choroby. Po stwierdzeniu uprawnień, za okres od 1 do 10 lipca 2013 r. wypłaty zasiłku chorobowego dokona natomiast oddział ZUS właściwy ze względu na miejsce zamieszkania byłego pracownika.

PRZYKŁAD 2

Po rozwiązaniu umowy

Zatrudniony wykonywał pracę na podstawie umowy-zlecenia od 1 stycznia do 30 czerwca 2013 r. i podlegał z tego tytułu ubezpieczeniu chorobowemu. W okresie od 5 lipca do 9 sierpnia 2013 r. jest niezdolny do pracy z powodu choroby. Niezdolność ta powstała w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego i trwa nieprzerwanie więcej niż 30 dni. W tej sytuacji oddział ZUS – po stwierdzeniu, że zostały spełnione wymagane warunki – wypłaci za cały ten okres zasiłek chorobowy.

PRZYKŁAD 3

Skutki rezygnacji

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność przystąpiła dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego. Następnie jednak zgłosiła wniosek o wyłączenie jej z tego ubezpieczenia – mimo że nadal prowadzi pozarolniczą działalność. 30 czerwca 2013 r. została wyłączona z ubezpieczenia chorobowego. Od 3 lipca 2013 r. osoba ta stała się niezdolna do pracy z powodu choroby i niezdolność ta ma trwać do 9 sierpnia 2013 r. W tym przypadku – mimo iż niezdolność do pracy powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego i będzie trwać bez przerwy dłużej niż 30 dni – przedsiębiorca nie ma prawa do zasiłku chorobowego. Nie ustał bowiem tytuł ubezpieczenia chorobowego, a jedynie, na wniosek przedsiębiorcy, ustało ubezpieczenie chorobowe.

PRZYKŁAD 4

Tylko za jedno zwolnienie

Z pracownikiem rozwiązano umowę o pracę 31 maja 2013 r. 10 czerwca 2013 r. osoba ta zachorowała i otrzymała zwolnienie lekarskie do 17 lipca 2013 r. Wobec spełnienia warunków do przyznania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego oddział ZUS dokona wypłaty zasiłku za cały okres tego zwolnienia. Gdyby jednak następne zwolnienie lekarskie osoba ta otrzymała np. na okres od 25 lipca do 31 sierpnia 2013 r., to za ten okres nie będzie jej już przysługiwać zasiłek chorobowy, gdyż taka niezdolność do pracy powstałaby po upływie 14 dni od daty ustania ubezpieczenia chorobowego.

PRZYKŁAD 5

Do powrotu do zdrowia

Z zatrudnionym rozwiązano umowę o pracę 30 czerwca 2013 r. Od 8 lipca do 20 sierpnia 2013 r. osoba ta jest niezdolna do pracy z powodu choroby. Prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego powstało w ciągu 14 dni od ustania tego ubezpieczenia i choroba trwa nieprzerwanie co najmniej 30 dni, w związku z czym oddział ZUS właściwy według miejsca zmieszkania ubezpieczonego, po ustaleniu spełnienia wszystkich wymaganych warunków, dokona wypłaty zasiłku chorobowego za cały okres tej niezdolności. Jeśli osoba ta będzie nadal nieprzerwanie niezdolna do pracy, poczynając od 21 sierpnia 2013 r. zasiłek chorobowy będzie przysługiwał jej aż do wyczerpania pełnego okresu zasiłkowego (182 dni).

PRZYKŁAD 6

Bez dodatkowego wymogu

Pracownik stał się niezdolny do pracy 24 czerwca 2013 r. i niezdolność ta trwa do 12 lipca 2013 r. W dniu 30 czerwca ustało zatrudnienie pracownika. Za okres od 24 do 30 czerwca 2013 r. pracodawca wypłacił mu wynagrodzenie za czas choroby, gdyż była to pierwsza niezdolność do pracy tej osoby z powodu choroby w 2013 r. Pracodawca pozostawił w swojej dokumentacji kopię zaświadczenia lekarskiego potwierdzoną za zgodność z oryginałem, a oryginał zaświadczenia lekarskiego wraz z wypełnionym zaświadczeniem płatnika składek ZUS Z-3 przekazał do oddziału ZUS właściwego według miejsca zamieszkania pracownika – w celu ustalenia prawa i wypłaty zasiłku chorobowego za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego. Oddział ZUS ustali, że osobie tej przysługuje zasiłek chorobowy i dokona jego wypłaty za okres od 1 do 12 lipca 2013 r. W tym przypadku nie musi być bowiem spełniony warunek trwania niezdolności do pracy po ustaniu ubezpieczenia chorobowego przez nieprzerwany okres co najmniej 30 dni.
Podstawa prawna
Art. 7 i 13 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 z późn. zm.).