Pracownicy z zarejestrowaną działalnością gospodarczą muszą płacić składki zdrowotne. Obowiązek uiszczania pozostałych zależy od wysokości wynagrodzenia z etatu. ZUS ma prawo sprawdzić, czy wpłaty są dokonywane prawidłowo.

Czy mała firma ucieknie przed wizytą inspektora

Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę dodatkowo prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. Nie zatrudnia żadnych pracowników, więc w jej ocenie nie jest przedsiębiorcą. Czy z tego powodu jest zwolniona z kontroli ZUS?
Zakład ma prawo do kontrolowania zarówno płatników składek, jak i ubezpieczonych. W praktyce więc sprawdzony może być nie tylko przedsiębiorca zatrudniający setki podwładnych, lecz także pracownik prowadzący niewielki zakład, gdzie dorabia po pracy. Kontrole płatników zobowiązanych do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, z wyłączeniem tych, którzy płacą je wyłącznie za siebie, przeprowadza się z częstotliwością umożliwiającą dochodzenie należności z tytułu składek i wypłaconych świadczeń, czyli nie rzadziej niż co 5 lat, bo taki jest okres przedawnienia. W uzasadnionych przypadkach mogą być przeprowadzone w krótszych odstępach czasu. Z kolei kontrole płatników składek zobowiązanych do opłacania ich wyłącznie na własne ubezpieczenie przeprowadza się w uzasadnionych przypadkach. Warto bowiem pamiętać, że bez względu na wielkość firmy przedmiotem kontroli jest ocena rzetelności i prawidłowości wywiązywania się z zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych przez płatników składek nałożonych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych i innymi przepisami.
Podstawa prawna
Art. 86 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).
Par. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 30 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu przeprowadzania kontroli płatników składek (Dz.U. nr 164, poz. 1165).

Czy ZUS sprawdzi poprawność płaconych składek

Właściciel małej firmy czasami z opóźnieniem opłaca składki na ubezpieczenie społeczne za siebie oraz osoby z nim współpracujące. Czy w takim przypadku zakład może sprawdzić prawidłowość ustalania podstaw wymiaru składek?
Kontrolę wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych przez płatników składek przeprowadzają inspektorzy. Mają oni prawo badać, czy płatnik składek w odpowiednich terminach zgłosił do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego wszystkie osoby, które powinien ubezpieczyć. Oceniają także, czy odprowadzone kwoty zostały ustalone od prawidłowych podstaw wymiaru we właściwej wysokości. Dodatkowo podczas kontroli jest sprawdzane, czy przedsiębiorca prawidłowo obliczył wysokość świadczeń z ubezpieczeń społecznych i udokumentował do nich prawo, wypłacił należności i prawidłowo je rozliczył na poczet składek. W przypadku firm zatrudniających pracowników ZUS sprawdza także, czy kadry terminowo i bez błędów opracowały wnioski o emerytury i renty. Nie bez znaczenia jest również to, czy płatnik składek rzetelnie wystawił zaświadczenia i zgłosił dane do celów ubezpieczeniowych. Ponadto inspektorzy biorą udział w procesie dochodzenia należności ZUS poprzez dokonywanie oględzin i spisu składników majątku płatników składek, którzy zalegają z realizacją swoich zobowiązań finansowych.
Podstawa prawna
Art. 86–87 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).

Czy kontroler może wejść z zaskoczenia

Właściciel firmy zatrudnia kilka osób na podstawie umów cywilnych. Niektóre z nich wykonują pracę w domu, inne w zakładzie znajdującym się w pobliżu biura. Przedsiębiorca obawia się niezapowiedzianej kontroli. Czy faktycznie ma powody?
Inspektorzy ZUS nie mogą bez zapowiedzi kontrolować przedsiębiorców. Organy kontroli mają obowiązek zawiadomić przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia audytu. Z tego też powodu kontroler doręcza zawiadomienie o tym płatnikowi składek. Inspektor może ustalić termin audytu, ale nie może być on rozpoczęty wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż 30 dni od doręczenia zawiadomienia. Jeśli ten ostatni termin nie zostanie dotrzymany, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia. Na pisemny wniosek płatnika składek wszczęcie kontroli może nastąpić przed upływem 7 dni od doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Taki dokument musi określać nie tylko, kto i kiedy będzie przeprowadzać kontrolę, ale także m.in. datę i miejsce wystawienia, jej zakres i co najważniejsze, musi być podpisany. Płatnik nie otrzyma zawiadomienia o wszczęciu kontroli, jeśli nie przebywa w miejscu zamieszkania lub zameldowania będącym siedzibą firmy lub miejscem prowadzenia działalności. Ten etap procedury jest także pomijany wówczas, kiedy doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione. Sprawa najważniejsza: przedstawiciel ZUS ma obowiązek poinformować kontrolowanego przedsiębiorcę lub osobę, wobec której podjęto czynności sprawdzające, o jego prawach i obowiązkach.
Podstawa prawna
Art. 86 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).
Art. 79 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 672 z późn. zm.)

Czy pracownik z działalnością obowiązkowo reguluje składki

Informatyk zatrudniony w zagranicznym przedsiębiorstwie jako konsultant sprzętu komputerowego w domu po godzinach pracuje nad oprogramowaniem chroniącym przed atakami w cyberprzestrzeni. Ze względu na duże zainteresowanie jego produktami zdecydował się na założenie własnej firmy. Czy w takiej sytuacji będzie musiał płacić składki jak pozostali przedsiębiorcy oraz czy ZUS sprawdzi prawidłowość tych wyliczeń?
Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z obowiązkiem odprowadzania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne. Dobrowolne jest tylko ubezpieczenie chorobowe. Inaczej wygląda sytuacja pracowników. Osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę z tego tytułu obowiązkowo są ubezpieczone. Czy zostaną zwolnione z obowiązku płacenia dodatkowych składek (prócz zdrowotnej, którą płacić trzeba zawsze) jako przedsiębiorcy, zależy wyłącznie od wysokości wynagrodzenia, jakie otrzymują ze stosunku pracy. Jeśli bowiem pracownik dostaje wynagrodzenie równe co najmniej płacy minimalnej (obecnie 1600 zł), to z tytułu prowadzenia firmy może się dobrowolnie ubezpieczyć. Jednak kiedy zdecyduje się dodatkowo opłacać składki na ochronę emerytalną i rentową, to równocześnie musi się liczyć z podleganiem ubezpieczeniu wypadkowemu. Inaczej wygląda sytuacja, kiedy pracownik jest zatrudniony na część etatu. W takiej sytuacji jego wynagrodzenie może być niższe niż od płacy minimalnej, będzie więc musiał obowiązkowo płacić składki emerytalne i rentowe jako przedsiębiorca. I właśnie tego muszą pilnować osoby prowadzące małe firmy, bo jeśli w czasie kontroli ze strony ZUS się okaże, że takie składki nie zostały odprowadzone w odpowiedniej wysokości, będzie trzeba je zapłacić wraz z odsetkami.
Podstawa prawna
Art. 16–20 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).

Czy pracownik musi opłacić należności do NFZ od firmy i etatu

Zatrudniony na całym etacie pracownik dużego przedsiębiorstwa dodatkowo prowadzi firmę reklamową. Ponieważ jego zarobki przekraczają średnią krajową, przez trzy lata nie płacił składek na ubezpieczenie społeczne. Nie odprowadzał także jako właściciel firmy składek zdrowotnych. Czy teraz musi zapłacić zaległości wraz z odsetkami?
Prowadzenie działalności gospodarczej jest związane z obowiązkiem odprowadzania składek także zdrowotnych. Są one bowiem odprowadzane z każdego tytułu. I w tym przypadku nie można liczyć na zwolnienie z tego obowiązku. Kontrolę prawidłowości ich odprowadzania prowadzi ZUS.
Podstawa prawna
Art. 66–69 ust. 5 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).
Art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).

Czy przedsiębiorca pozna wyniki pracy kontrolerów

Inspektorzy ZUS sprawdzają, czy pracownicy firmy budowlanej są legalnie zatrudnieni. Czy po zakończonym audycie właściciel przedsiębiorstwa pozna ich ustalenia?
Przedstawiciel ZUS ma obowiązek sporządzenia protokołu kontrolnego. Przedsiębiorca powinien sprawdzić, czy są tam podane dane płatnika i niezbędne informacje pozwalające zidentyfikować, kto prowadził ocenę prawidłowości działalności firmy. W tym dokumencie powinny się także znaleźć dane dotyczące zakresu kontroli, czasu jej trwania, opis ustaleń audytorów z podaniem podstaw prawnych oraz przedstawienie dowodów. Przedsiębiorca obowiązkowo musi otrzymać pouczenie o prawie złożenia zastrzeżeń. Ważny protokół musi zawierać pieczęć i podpis inspektora lub inspektorów ZUS. Niezbędny jest także wpis do książki kontroli. Protokół pokontrolny powinien zostać sporządzony w dwóch egzemplarzach, z czego jeden otrzymuje przedsiębiorca poddany sprawdzeniu. Dzień otrzymania przez niego protokołu uważa się za dzień zamknięcia kontroli.
Podstawa prawna
Art. 92 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).

Czy są ograniczenia w prowadzeniu kontroli

Wysokiej klasy ekspert chce się zwolnić z pracy, aby założyć prywatną firmę. Nie chce bowiem dalej być zatrudniony w korporacji, mogąc uzyskać lepsze zarobki, pracując na własny rachunek. Obawia się jednak, że jego nowa firma może być na okrągło kontrolowana nie tylko przez ZUS, ale także inne instytucje. Czy są przepisy ograniczające zakres czasu kontroli?
Aby nie doszło do sytuacji, że przedsiębiorca zajmuje się wyłącznie udostępnianiem dokumentów kolejnym ekipom kontrolerów, ustawodawca wprowadził ograniczenia. I właśnie z tego powodu czas trwania wszystkich audytów u przedsiębiorcy w roku kalendarzowym nie może przekraczać 12 dni roboczych w przypadku mikroprzedsiębiorców. W małych firmach liczba dni poświęcanych na sprawdzanie ich działalności może być wydłużona do 18, a w przypadku średnich przedsiębiorców – do 24. Ograniczeń czasu kontroli nie stosuje się, jeśli sprawdzenie funkcjonowania firmy jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia (w tym skarbowego) albo zabezpieczenia dowodów, gdy do nich doszło jego popełnienia. Terminy te nie obowiązują wówczas, kiedy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego.
Podstawa prawna
Art. 83 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 z późn. zm.).
Par. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 30 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu przeprowadzania kontroli płatników składek (Dz.U. nr 164, poz. 1165).