GUS chce zbadać związki zawodowe, bo stanowią one ważny element sektora non-profit, który jest kompleksowo sprawdzany od 2009 r. Na tej podstawie sondowano już m.in. stowarzyszenia i organizacje pracodawców, a obecnie sprawdza się partie polityczne.
Ostatnia diagnoza sytuacji związków odbyła się w 1998 r. Zgodnie z harmonogramem prac GUS nadszedł czas, by zaktualizować te dane na potrzeby rachunków narodowych. Związkowcy obawiają się jednak, że uzyskane w ten sposób informacje będą wykorzystywane przeciwko samym organizacjom pracowników.
– Faktycznie, związkowcy zgłaszali swoje zastrzeżenia co do badania. Mam wrażenie, że ich postawa wynikała być może z negatywnych doświadczeń związanych z ich codzienną działalnością – wyjaśnia Piotr Łysoń, dyr. Departamentu Badań Społecznych i Warunków Życia GUS.
Podkreśla, że odbyło się kilka spotkań w tej sprawie. W ich wyniku zmodyfikowana została karta badania. Na ich podstawie przedstawiony zostanie całościowy obraz sektora związków zawodowych, m.in. według rodzajów jednostek oraz uwarunkowań społecznych i ekonomicznych.
Przedstawiciel GUS wyraźnie podkreśla, że publikowane wyniki badań nie będą dotyczyły indywidualnych organizacji, a jedynie zbiorczej informacji o związkach.
Wątpliwości związkowców budzą pytania o sposób podejmowania decyzji w poszczególnych organizacjach, ich majątek, organizację, strukturę itp.
– Obawiamy się, że pozyskana w ten sposób wiedza w prosty sposób przełoży się na informacje, które mogą być wykorzystane przeciwko związkom, osłabiając ich pozycję w relacjach z innymi partnerami społecznymi – podkreśla Przemysław Dzido, ekspert Forum Związków Zawodowych.
Dlatego reprezentanci zatrudnionych chcą, by badanie aktywności społecznej związanej z przynależnością związkową skupiło się na określeniu przyczyn coraz większej niechęci pracowników do zrzeszania się. Ich zdaniem należałoby np. sprawdzić, jaki wpływ na to ma promowanie tzw. niepracowniczych form zatrudnienia.
Centrale związkowe rozważają nawet bojkot badania i poniesienie z tego tytułu konsekwencji w przypadku, gdy udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić interesy organizacji. Potwierdzają, że wskutek rozmów w ankiecie znajdą się pytania, które zaproponowali, ale jak dotychczas nie mają sygnałów potwierdzających, że GUS wycofał się z planowanych pierwotnie pytań.
Zgodnie z ustawą z 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (t.j. Dz.U. z 2012 r. nr 591 z późn. zm.) kto wbrew obowiązkowi odmawia wykonania obowiązku statystycznego albo udzielenia informacji w spisie powszechnym lub innym badaniu statystycznym, podlega grzywnie.