Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód z umowy o pracę. Z podstawy tej mogą być jednak wyłączone m.in. odprawy wypłacane z tytułu rozwiązania umowy, dodatki do pensji przysługujące za okres choroby, wartość biletów na dojazd do pracy, talonów żywieniowych.

Czy od odprawy trzeba opłacić składki
Pracodawca zwrócił się do mnie z propozycją rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron. Jeżeli się na to zgodzę, dostanę odprawę w wysokości moich sześciomiesięcznych zarobków. Czy od takiej odprawy zostaną potrącone składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne?
Nie
Z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników wyłączone zostały odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Do podstawy wymiaru składek nie wlicza się zarówno odpraw przysługujących obligatoryjnie zwalnianemu pracownikowi na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy, jak i wypłacanych na podstawie porozumienia zawartego między pracodawcą a pracownikiem, a także na podstawie indywidualnej decyzji pracodawcy, gdy obowiązujące w danym zakładzie przepisy płacowe nie przewidują takiego świadczenia.
Jeżeli więc pracodawca wypłaci pracownikowi odprawę i będzie to świadczenie związane z rozwiązaniem stosunku pracy, to od tego przychodu nie powinny być opłacane składki na ubezpieczenia społeczne oraz w konsekwencji na ubezpieczenie zdrowotne.
Podstawa prawna
■ Par. 2 ust.1 pkt 3 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz.1106 z późn. zm.).
Czy doliczyć koszt pobytu w hotelu
Zapewniamy niektórym pracownikom zakwaterowanie w hotelu. Podpisaliśmy umowę z hotelem i płacimy stawkę ryczałtową 500 zł miesięcznie za jedno miejsce. Pracownik ponosi miesięczną odpłatność w wysokości 100 zł. Czy kwota dofinansowania przez spółkę stanowi podstawę do naliczania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne?
Tak
Korzystanie przez pracownika z lokalu mieszkalnego udostępnionego przez pracodawcę jest przychodem ze stosunku pracy. W związku z tym, iż przychód taki nie został wymieniony w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz w konsekwencji ubezpieczenie zdrowotne. Wartość pieniężną świadczeń w naturze ustala się w wysokości ekwiwalentu pieniężnego określonego w przepisach o wynagradzaniu, a w razie ich braku, gdy przedmiotem świadczenia jest udostępnienie lokalu mieszkalnego w hotelu - w wysokości kosztu udokumentowanego rachunkami wystawionymi przez hotel.
Z uwagi na powyższe płatnik do podstawy wymiaru składek powinien doliczyć kwotę widniejącą na rachunku z hotelu. Jeżeli pracownik ponosi częściową odpłatność (a tak jest w analizowanej sytuacji) do podstawy wymiaru należy wliczyć różnicę pomiędzy kwotą widniejąca na rachunku a kwotą finansowaną przez pracownika.
Podstawa prawna
■ Par. 3 pkt 3 lit. d) rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz.1106 z późn. zm.).
Czy oskładkować dodatek za czas choroby
Na podstawie obowiązujących w firmie przepisów wypłacamy brygadzistom dodatek kierowniczy. Otrzymują go w takiej samej wysokości w okresie gdy pracują, jak i gdy chorują. Od tego dodatku nie opłacamy składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Czy postępujemy prawidłowo?
Nie
Na podstawie rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z podstawy wymiaru wyłączone są składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku. Wobec takiej regulacji - gdy dany składnik wynagrodzenia przysługuje w stałej wysokości zarówno za okres, kiedy pracownik świadczy pracę, jak i gdy jest niezdolny do pracy - składnik ten wypłacony za okres pracy stanowi podstawę wymiaru składek, a za okres, kiedy pracownik jest niezdolny do pracy wyłączony jest z podstawy wymiaru składek.
Tym samym pracodawca jest zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne od dodatku przysługującego za okres, kiedy pracownik jest zdrowy i świadczy pracę. Od składek zwolniona jest tylko ta część dodatku, która jest wypłacana za okres choroby pracownika.
Jeżeli pracodawca od wypłacanego dodatku za okres świadczenia pracy nie naliczał składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne, musi złożyć korektę dokumentów rozliczeniowych i opłacić składki wraz z odsetkami za zwłokę.
Podstawa prawna
■ Par. 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz.1106 z późn. zm.).
Czy od wartości biletów opłacić składki
Chcemy wprowadzić do przepisów wewnętrznych zapis, zgodnie z którym będziemy przekazywali pracownikom bilety miesięczne na dojazd do pracy. Czy od takich świadczeń trzeba opłacać składki na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne?
Nie
Z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz w konsekwencji ubezpieczenie zdrowotne wyłączone są korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagrodzeniu, polegające m.in. na korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji. Jeśli zatem pracodawca będzie kupował dla swoich pracowników bilety miesięczne na przejazdy do pracy środkami lokomocji publicznej, to od wartości przekazanych biletów nie należy naliczać składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Podstawa prawna
■ Par. 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz.1106 z późn. zm.).
Czy można realizować talony w sklepie
Przekazujemy pracownikom talony, na podstawie których otrzymują posiłki w placówkach gastronomicznych. Czy możemy ich wartość w każdej wysokości wyłączyć z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne?
Nie
Wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu jest wyłączona z podstawy wymiaru składek do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł.
Warto zapamiętać, że gdy kupony żywieniowe realizowane są nie tylko w punktach gastronomicznych, tj. w barach i restauracjach, ale także w super- i hipermarketach oraz innych sklepach, wartość tych talonów stanowi podstawę wymiaru składek. Wyłączenie z podstawy wymiaru składek dotyczy bowiem tylko posiłków.
Sfinansowanie przez pracodawcę zakupów w supermarkecie albo innym sklepie poprzez kupony żywieniowe może być zwolnione w całości z podstawy wymiaru składek na podstawie par. 2 ust. 1 pkt 19 lub 20 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, pod warunkiem że nastąpi to w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszu utworzonego na cele socjalno-bytowe.
Podstawa prawna
■ Par. 2 ust.1 pkt 11 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz.1106 z późn. zm.).
Czy odzież robocza różni się od służbowej
Raz na kwartał dostajemy od pracodawcy ekwiwalent pieniężny za pranie odzieży służbowej. Czy od kwoty wypłacanego ekwiwalentu pracodawca powinien potrącać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne?
Tak
Podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowią przychody enumeratywnie wyliczone w rozporządzeniu wymienionym w podstawie prawnej. W jego myśl z podstawy wyłączona jest wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra, a także ekwiwalenty pieniężne za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego.
Powyższe wyłączenie ma zastosowanie do odzieży roboczej przydzielanej na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, a nie do odzieży służbowej. Wartość ubioru służbowego (umundurowania), którego używanie należy do obowiązków pracownika, lub ekwiwalent pieniężny za ubiór jest wyłączony z podstawy wymiaru składek na podstawie par. 2 ust. 1 pkt 10 przywołanego wyżej rozporządzenia. Z podstawy wymiaru składek nie jest natomiast wyłączony ekwiwalent za pranie ubioru służbowego.
Podstawa prawna
■ Art.18 ust.1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2007 r. nr 7, poz. 74 z późn. zm.).
■ Par. 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz.1106 z późn. zm.).
Opracował MICHAŁ JAROSIK