Urlopy osób rozpoczynających pierwszą pracę są ustalane inaczej niż pozostałych pracowników. Co miesiąc nabywają oni bowiem prawo tylko do 1/12 wymiaru urlopu.

Zeszyt 4
Inaczej niż dla pozostałych pracowników ustala się wymiar urlopu dla osób zaczynających swoją karierę zawodową. Pracownik, podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.
Na pełnym etacie
Jeśli pracownik taki zatrudniony jest w pełnym wymiarze czasu pracy, sprawa jest stosunkowo prosta. Ustalając wymiar urlopu takiego pracownika, trzeba obliczyć 1/12 z 20 dni urlopu lub 26 dni urlopu. W pierwszym przypadku, po przepracowaniu miesiąca pracownik będzie miał prawo do 1,66 dnia urlopu, w drugim do 2,16 tego dnia. Kłopot sprawić może natomiast udzielenie takiego cząstkowego urlopu, gdyż tak obliczonego wymiaru urlopu nie zaokrągla się do pełnego dnia.
Na niepełnym etacie
Jeśli pracownik podejmujący pierwszą pracę zostaje zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy (na przykład na 1/4 etatu), ustalenie przysługującego mu po każdym miesiącu wymiaru urlopu wymaga przeprowadzenia trzyetapowych obliczeń:
  •  najpierw trzeba ustalić, jaki wymiar urlopu przysługiwałby pracownikowi po przepracowaniu roku (może to być 20 lub 26 dni). Trzeba zsumować wszystkie okresy wliczane do stażu urlopowego oraz rok hipotetycznego zatrudnienia, a następnie w zależności od dokonanych ustaleń określić wymiar urlopu pracownika. Załóżmy, że w naszym przykładzie będzie to 20 dni,
  •  następnie należy określić wymiar urlopu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w jakim zatrudniony jest pracownik. Proporcjonalnie do wymiaru etatu będzie to w naszym przypadku pięć dni (1/4 z 20 dni),
  •  kolejnym etapem jest ustalenie 1/12 z wymiaru urlopu przysługującego takiemu pracownikowi po przepracowaniu roku, tj. 1/12 z 5 dni.
Bez zaokrągleń
Ze względu na brak przepisu zobowiązującego pracodawcę do zaokrąglania niepełnego dnia urlopu w górę - wymiar urlopu cząstkowego, przysługującego pracownikowi z upływem każdego miesiąca pracy w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę po raz pierwszy, może być określony nie tylko w dniach, ale także w godzinach, a niekiedy i w minutach. Urlop wypoczynkowy w wymiarze 1/12 z pięciu dni wyniesie 3 godziny i 20 minut. Wynika to z następującego obliczenia: pięć dni urlopu to 40 godzin; 40 godzin to 2400 minut; 1/12 z 2400 minut to 200 minut; 200 minut to 3 godziny i 20 minut).
Po upływie miesiąca
Pracownik w pierwszym roku swojej pracy wielokrotnie więc (z upływem każdego miesiąca pracy) nabywa prawo do urlopu. Istotne jest zatem określenie, kiedy ten miesiąc upływa (jak wyjaśniła Jadwiga Sowińska - GP 47/2006). Przyjmuje się, że miesiąc zatrudnienia upłynie:
  •  z upływem ostatniego dnia miesiąca, jeżeli pracownik pozostaje w zatrudnieniu od pierwszego dnia danego miesiąca (np. miesiąc zatrudnienia upłynie 31 marca, jeżeli do nawiązania stosunku pracy doszło 1 marca, miesiąc zatrudnienia upłynie 29 lutego, jeżeli do nawiązania stosunku pracy doszło 1 lutego),
  •  z upływem dnia w następnym miesiącu kalendarzowym, który datą poprzedza dzień nawiązania stosunku pracy, jeżeli do nawiązania stosunku pracy dochodzi w trakcie miesiąca kalendarzowego (np. miesiąc upłynie 14 lutego, jeżeli do nawiązania stosunku pracy doszło 15 stycznia, miesiąc upłynie 17 marca, jeżeli do nawiązania stosunku pracy doszło 18 lutego),
  •  z upływem 30 dni, jeżeli pracownik u każdego z pracodawców pozostawał w zatrudnieniu krócej niż miesiąc kalendarzowy lub obrachunkowy (np. miesiąc upłynie 31 marca, jeżeli pracownik pozostawał w zatrudnieniu od 1 lutego do 15 lutego i od 17 marca do 31 marca).
Kolejny urlop
Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym, w którym podjął on pierwszą w życiu pracę na podstawie stosunku pracy. Oznacza to, że jeśli 1 stycznia następnego roku taki pracownik jest nadal zatrudniony, to z tym dniem nabywa prawo do kolejnego urlopu. Natomiast gdy podejmuje kolejne zatrudnienie później, w trakcie roku kalendarzowego, prawo do kolejnego urlopu nabywa z dniem nawiązania stosunku pracy.
PRZYKŁAD
Z UPŁYWEM MIESIĄCA PRACY
Pracownik podejmie pierwszą pracę 1 marca na podstawie trwającej trzy miesiące umowy o pracę na okres próbny. Z upływem każdego miesiąca pracy, a więc z dniem 31 marca, 30 kwietnia i 31 maja, pracownik ten nabędzie prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 1/12 za każdy miesiąc pracy wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku (20 lub 26 dni).
PRZYKŁAD
KOLEJNY URLOP OD STYCZNIA
Pracownik podjął swoją pierwszą w życiu pracę 1 grudnia 2007 r. Prawo do urlopu w 2007 roku uzyskał on z upływem miesiąca, czyli 31 grudnia w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku, czyli w wymiarze 1/12 z 20 dni. Zakładając, że jego umowa o pracę została zawarta na okres dłuższy niż jeden miesiąc, prawo do kolejnego urlopu nabędzie on 1 stycznia 2008 r. Jeśli podpisałby umowę o pracę np. 10 grudnia 2007 r., w związku z nieprzepracowaniem pełnego miesiąca do końca 2007 roku, nie nabyłby prawa do tzw. pierwszego urlopu, a od razu 1 stycznia 2008 prawo do tzw. urlopu kolejnego.
Małgorzata Jankowska
malgorzata.jankowska @infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 153 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).