Wypowiedzenie umowy o pracę uważa się za dokonane, gdy zostało doręczone pracownikowi w taki sposób, że mógł się zapoznać z jego treścią. Odmowa jego przyjęcia nie ma wpływu na jego skuteczność. Po upływie okresu wypowiedzenia umowa i tak ulegnie rozwiązaniu.

Sposób powiadomienia pracownika o wypowiedzeniu umowy o pracę ma istotne znaczenie praktyczne, wpływa bowiem na skuteczność oświadczenia o zakończeniu stosunku pracy oraz rozpoczęcie biegu okresu wypowiedzenia. Oświadczenie o wypowiedzeniu uznaje się za złożone z chwilą, gdy doszło do wiadomości pracownika w taki sposób, że mógł on zapoznać się z jego treścią (art. 61 k.c. w zw. z art. 300 k.p.), nawet jeśli faktycznie tego nie uczynił (por. wyrok SN z 23 stycznia 1998 r., I PKN 501/97, OSNP 1999/1/15).
Doręczenie bezpośrednie
Wypowiedzenie można wręczyć pracownikowi podczas rozmowy. Jego skuteczność nie będzie uzależniona od tego, czy potwierdzi on jego odbiór. Wypowiedzenie będzie skuteczne także wówczas, gdy pracownik odmówi pisemnego potwierdzenia jego przyjęcia, a nawet gdy zniszczy wręczone mu wypowiedzenie. Złożenie oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę ma bowiem miejsce także wtedy, gdy pracownik mając realną możliwość zapoznania się z jego treścią, z własnej woli tego nie zrobił (por. wyrok SN z 16 kwietnia 1995 r., I PRN 2/95, OSNP 1995/18/229).
W razie odmowy przyjęcia wypowiedzenia pracodawca nie musi szukać innego sposobu jego doręczenia. Nawet jeśli wysyła dodatkowo wypowiedzenie pocztą, datą jego złożenia będzie data odmowy przyjęcia pisma w siedzibie firmy, a nie data otrzymania przez pracownika listu. Aby umowa o pracę została rozwiązana, wystarczy, że zatrudniony został o tym poinformowany. Dzieje się tak, nawet jeśli odmawia przyjęcia oświadczenia pracodawcy o zwolnieniu (wyrok SN z 9 stycznia 2007 r., II PK 158/2006, LexPolonica nr 1227903).
Pracownik, który bez usprawiedliwionych przyczyn odmówił przyjęcia pisma wypowiadającego mu umowę, nie może domagać się przywrócenia terminu do wniesienia odwołania do sądu pracy ani powołać się na to, że pracodawca nie poinformował go o możliwości, terminie i trybie odwołania (wyrok SN z 4 kwietnia 2004 r., I PK 429/03, LexPolonica nr 377164).
Pracownicy często podają w wątpliwość fakt, że doszło do wręczenia wypowiedzenia. Warto więc dla celów dowodowych zapewnić sobie świadków, którzy bedą mogli potwierdzić w razie sporu, że pracownik miał możliwość zapoznania się z treścią wypowiedzenia oraz to, czy i kiedy pracodawca złożył pracownikowi oświadczenie o wypowiedzeniu. Dowodem może być także notatka służbowa z przebiegu próby wręczenia pracownikowi wypowiedzenia.
Za pośrednictwem poczty
Gdy pracownik nie przychodzi do pracy i nie ma możliwości bezpośredniego wręczenia mu wypowiedzenia, wówczas wypowiedzenie można wysłać pocztą lub kurierem. Warto pamiętać o wysłaniu pisma listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Problem pojawia się wówczas, gdy pracownik nie odbiera korespondencji. Wtedy dniem złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu będzie dzień, w którym pracownik odmówił doręczycielowi odbioru listu, albo dzień upływu terminu do odbioru przesyłki na poczcie. Złożenie oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę ma bowiem miejsce także wtedy, gdy pracownik, mając realną możliwość zapoznania się z jego treścią, z własnej woli nie podejmuje przesyłki pocztowej (wyrok SN z 11 grudnia 1996 r., I PKN 36/96, OSNAPiUS 1997/14/251).
Po otrzymaniu zwrotu pisma z poczty pracodawca nie musi ponawiać prób doręczenia wypowiedzenia i może uznać, że pracownik wypowiedzenie otrzymał. Dwukrotne awizowanie przesyłki poleconej zawierającej wypowiedzenie stwarza domniemanie faktyczne możliwości zapoznania się przez pracownika z jego treścią, co oznacza przerzucenie na niego ciężaru dowodu braku takiej możliwości (wyrok SN z 5 października 2005 r., I PK 37/05, OSNP 2006/17-18/263).
Jeżeli pracodawca wie, że pracownik zmienił adres zamieszkania, wypowiedzenie należy przesłać na adres faktycznego pobytu pracownika.
Wysłanie pisma rozwiązującego umowę na adres stałego miejsca zamieszkania pracownika nie czyni zadość wymogom zawartym w art. 61 k.c., jeżeli pracodawcy znany jest fakt czasowego zamieszkiwania pracownika w innej miejscowości (por. wyrok SN z 19 października 1976r., I PR 125/76, LEX nr 14332).
Jeśli podczas nieobecności pracownika list z wypowiedzeniem odbierze dorosły domownik, przyjmuje się, że wypowiedzenie zostało doręczone. Domownikami są mieszkający z pracownikiem dorośli krewni i powinowaci. Natomiast osoby obce nie są domownikami, nawet gdy mieszkają w tym samym mieszkaniu (np. lokatorzy lub sublokatorzy). Osoby takie należy traktować jako sąsiadów adresata i o fakcie doręczenia im przeznaczonej dla niego przesyłki poinformować zainteresowanego przez umieszczenie odpowiedniego zawiadomienia na drzwiach jego mieszkania, względnie izby w jego mieszkaniu (wyrok SN z 13 listopada 1996 r., III RN 27/96, OSNAPiUS 1997/11/187).
PRZYKŁAD
BRAK ZGODY
Pracownik został wezwany przez przełożonego, który poinformował go o rozwiązaniu umowy o pracę. Kiedy przełożony próbował wręczyć mu pismo z wypowiedzeniem, pracownik odmówił jego przyjęcia. W tej sytuacji pracodawca wysłał pracownikowi dodatkowe wypowiedzenie pocztą, przyjmując za datę dokonania wypowiedzenia dzień, w którym pracownik odmówił przyjęcia wypowiedzenia w firmie.
PRZYKŁAD
DWUKROTNE AWIZOWANIE
Pracodawca wysłał wypowiedzenie listem poleconym. Przesyłka została dwukrotnie awizowana, ale pracownik jej nie odebrał i korespondencja wróciła do pracodawcy. Pracodawca podejmował dalsze bezskuteczne próby doręczenia wypowiedzenia za pośrednictwem kuriera. Ostatecznie uznał, że umowa o pracę uległa rozwiązaniu, a doręczenie wypowiedzenia nastąpiło wraz z upływem terminu do odbioru pierwszej przesyłki.
Faksem lub mailem
Można również przekazać pracownikowi wypowiedzenie faksem lub mailem. Doręczenie wypowiedzenia w ten sposób jest skuteczne i powoduje rozpoczęcie dla pracownika biegu terminu do odwołania do sądu pracy, ale stanowi naruszenie art. 30 par. 3 k.p. nakazującego pisemną formę wypowiedzenia (uchwała SN z 2 października 2002 r., III PZP 17/02, OSNP 2003/20/481). Pracownik może więc tak dokonane wypowiedzenie skutecznie zaskarżyć. Doręczenie wypowiedzenia mailem byłoby jednak skuteczne także w zakresie wymogu formy pisemnej, gdyby mail opatrzony był podpisem elektronicznym.
Nie narusza natomiast wymogu formy pisemnej identycznej treści wypowiedzenie dokonane mailem i tradycyjną pocztą. W takim wypadku mamy do czynienia z podwójnym doręczeniem tego samego oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę, a nie z dwoma różnymi, z których to złożone mailem nie spełnia wymogu pisemności (por. wyrok SN z 18 stycznia 2007 r., II PK 178/06, LexPolonica nr 1587124).
PRZYKŁAD
NOTATKA SŁUŻBOWA
Pracownik został wezwany do gabinetu przełożonego. Podczas krótkiej rozmowy został poinformowany o rozwiązaniu umowy. Zauważył, że przełożony zamierza wręczyć mu leżące na biurku wypowiedzenie. Pracownik nie czekając na dalszy rozwój wydarzeń wyszedł z gabinetu. Przy rozmowie przełożonego z pracownikiem był obecny kierownik działu kadr, który sporządził notatkę z przebiegu spotkania z pracownikiem. W tej sytuacji pracodawca umieścił notatkę wraz z nieodebranym przez pracownika wypowiedzeniem w jego aktach osobowych.
HALINA KWIATKOWSKA
radca prawny, partner, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy, oddział Kraków
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 30 par. 3, art. 300 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j.Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz.94 z późn. zm.).
■ Art. 61 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r., nr 16, poz. 93 z późn. zm.).