Pracodawca rozwiązał ze mną umowę o pracę bez wypowiedzenia ze względu na długotrwałą chorobę. Cztery miesiące od rozwiązania umowy o pracę zgłosiłem swój powrót do pracy. Pracodawca nie chce mnie jednak zatrudnić. Czy mogę zwrócić się do sądu pracy i czego mogę się domagać?

Pracodawca powinien, w miarę możliwości, ponownie zatrudnić pracownika, który w okresie sześciu miesięcy od rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika zgłosi swój powrót do pracy niezwłocznie po ustaniu tych przyczyn (art. 53 par. 5 k.p.). Na podstawie tego przepisu pracodawca ma obowiązek nawiązania z byłym pracownikiem stosunku pracy. W razie niewykonania tego obowiązku byłemu pracownikowi przysługuje roszczenie o nawiązanie stosunku pracy oraz o odszkodowanie za okres pozostawania bez pracy od chwili zgłoszenia się do pracy w terminie określonym w powyższym przepisie. Podstawę prawną roszczenia odszkodowawczego stanowi art. 471 k.c. w związku z art. 300 k.p. (por. uchwałę SN z 17 września 1976 r., I PZP 48/76, OSNCP z 1977/4/65).
Należy pamiętać, że obowiązek ponownego zatrudnienia nie ma charakteru bezwzględnego. Pracodawca powinien to uczynić w miarę możliwości, a to oznacza, że ma obowiązek zawarcia nowej umowy o pracę, jeżeli dysponuje wolnymi miejscami pracy. Pracownik nie może domagać się zatrudnienia, jeżeli np. jego stanowisko pracy zostało zlikwidowane (chodzi o rzeczywistą likwidację, a nie działania pozorne mające na celu zablokowanie powrotu pracownika) albo na jego miejsce została już zatrudniona inna osoba. Ponadto, zdaniem Sądu Najwyższego, oceniając możliwości ponownego zatrudnienia pracownika, z którym umowa o pracę, została rozwiązana na podstawie art. 53 par. 1 k.p., należy uwzględnić zarówno okoliczności dotyczące pracodawcy jak i tego pracownika (wyrok SN z 12 stycznia 1998 r., I PKN 459/97, OSNAPiUS 1998/22/ 656). Przyczyny dotyczące pracownika wiążą się w analizowanej sytuacji z jego stanem zdrowia. Orzeczenie komisji lekarskiej o nieprzydatności pracownika do pracy na stanowisku zajmowanym przed rozwiązaniem z nim umowy o pracę na podstawie art. 53 par. 1 k.p. może oznaczać brak możliwości ponownego jego zatrudnienia (wyrok SN z 12 stycznia 1998 r., I PKN 459/97, OSNAPiUS 1998/22/656). Także stawienie się pracownika w zakładzie pracy i zgłoszenie gotowości do pracy w okresie zwolnienia lekarskiego nie wywołuje skutku przewidzianego w art. 53 par. 5 k.p. (wyrok SN z 9 września 1997 r., II UKN 219/97, OSNAPiUS 1998/13/402). Również w innych orzeczeniach SN podkreślił, że roszczenie o nawiązanie umowy o pracę z art. 53 proc. 5 k.p. nie powstaje, jeżeli przyczyna rozwiązania umowy z art. 53 par. 1 k.p. (niezdolność do pracy) trwa nadal (wyrok SN z 9 kwietnia 1998 r., I PKN 36/98, OSNAPiUS 1999 r./8/268).
WNIOSEK
Oceniając możliwości ponownego zatrudnienia pracownika wcześniej zwolnionego z pracy w trybie natychmiastowym - bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez niego - należy uwzględnić zarówno okoliczności dotyczące pracodawcy, jak i tego pracownika.
EWA DRZEWICKA
ekspert z zakresu prawa pracy
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 53 par. 5 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).