Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez odzieży i obuwia roboczego lub środków ochrony indywidualnej, jeśli ich stosowanie jest wymagane na danym stanowisku.

Pracodawca musi dostarczyć pracownikowi odzieży i obuwia roboczego w dwóch przypadkach - gdy odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu oraz gdy użycie odzieży roboczej i obuwia jest konieczne ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.
Odzież i obuwie robocze dostarczane przez pracodawcę powinny spełniać wymogi polskich norm. Gdy w środowisku pracy występują czynniki niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia, pracodawca jest także zobowiązany zapewniać pracownikom środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed ich wpływem. Oprócz przekazania tych środków pracodawca musi poinformować pracownika o sposobach posługiwania się nimi.
Pracodawca ma obowiązek przekazać uprawnionym pracownikom odzież, obuwie i inne wymienione środki nieodpłatnie. Stanowią one jednak własność pracodawcy, zaś pracownik odpowiada w pełnej wysokości za szkodę w tym mieniu, jeśli powierzono mu je z obowiązkiem zwrotu.
Ważne!
Jeśli u pracodawcy obowiązuje regulamin pracy, to w nim pracodawca określa zasady związane z wyposażeniem pracowników w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej
Odzież własna pracownika
Przepisy prawa pracy dopuszczają możliwość używania własnej odzieży lub obuwia przez pracownika. Jest jednak kilka warunków, które muszą być spełnione. Po pierwsze wykaz stanowisk, na których jest to dopuszczalne, musi ustalić pracodawca. Po drugie, konieczne jest uzyskanie na powyższe zgody pracownika. Ostatnim wymogiem jest to, aby własna odzież i obuwie pracowników spełniały wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.
Trzeba jednak pamiętać, że możliwość korzystania z własnej odzieży roboczej pracownika jest wyłączona w przypadku dwóch grup stanowisk pracy - takich, na których wykonywane są prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych oraz prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.
Korzystanie z własnej odzieży i obuwia roboczego rodzi po stronie pracodawcy obowiązek wypłaty ekwiwalentu. Ekwiwalent taki powinien być wypłacany w wysokości uwzględniającej aktualne ceny. Należy dodać, że przepisy nie pozwalają na stosowanie przez pracowników własnych środków ochrony indywidualnej.
Obowiązkiem pracodawcy po ustaleniu wykazu stanowisk, na których wymagane jest używanie odzieży, obuwia roboczego i środków ochrony indywidualnej jest określenie ich rodzajów, a także przewidywanych okresów ich użytkowania.
Trzeba płacić za pranie
Dostarczając pracownikom środków ochrony indywidualnej, odzieży roboczej i obuwia roboczego, pracodawca powinien kontrolować, czy posiadają one właściwości ochronne i użytkowe. Kontrola ta dotyczy odzieży i obuwia własnego pracowników, używanego za ich zgodą.
Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze nie mogą być używane dłużej niż do czasu, kiedy możliwa jest ich naprawa pozwalająca zachować cechy ochronne i użytkowe. Pracodawca jest zobowiązany do prania, konserwacji, naprawy, odpylania i odkażania odzieży roboczej, obuwia i środków ochrony indywidualnej pracowników. Jeśli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej, może zostać wyręczony przez pracownika. W takiej sytuacji pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny.
PRZYKŁAD: KONIECZNA ZGODA PRACOWNIKÓW
Pracodawca zarządzeniem ustalił grupę stanowisk, na których pracownicy mogą używać własnej odzieży roboczej. Nie uzyskał jednak w żadnej formie ich zgody na to. Jeden z pracowników odmówił pracy we własnej odzieży, za co pracodawca rozwiązał z nim umowę w trybie dyscyplinarnym. Pracownik odwołał się do sądu i zażądał odszkodowania. Sąd uwzględnił powództwo, ponieważ przy braku zgody pracowników do pracodawcy należy zapewnienie odzieży roboczej, zaś odmowa podjęcia pracy w takiej sytuacji nie może być traktowana jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych.
RAFAŁ KRAWCZYK
przewodniczący wydziału pracy w Sądzie Rejonowym w Wąbrzeźnie
Podstawa prawna
■ Art. 1041, art. 124, art. 211 pkt 4, art. 2376-23710 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).