Pracodawca zatrudniając młodocianych, musi liczyć się z tym, że wobec tej kategorii pracowników będzie miał szczególne obowiązki, m.in. w zakresie ochrony zdrowia, czasu pracy, zapewnienia warunków do zdobycia kwalifikacji zawodowych.

Czy potrzebna jest zgoda rodzica

Zamierzam zatrudnić młodocianego, który ma ukończone siedemnaście lat. Czy umowę o pracę zawartą z osobą niepełnoletnią powinien potwierdzić rodzic?

NIE Osoba, która nie ukończyła 18 lat, nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, ale w zakresie zawierania umów o pracę działa ona samodzielnie. Młodociany może bowiem bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku. Umowę o pracę pracodawca zawiera więc bezpośrednio z młodocianym, bez potrzeby żądania zgody rodzica. Jeśli pracodawca zawrze z młodocianym umowę w celu przygotowania zawodowego będzie zobowiązany zawiadomić wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce zamieszkania młodocianego, a w przypadku gdy jest rzemieślnikiem – także właściwą izbę rzemieślniczą (cech). PODSTAWA PRAWNA■ Art. 22 par. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.). ■ Par. 3a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz.U. nr 60, poz. 278 z późn. zm.).

Czy są obowiązki wobec przedstawicieli pracowników

W tym roku zamierzam po raz pierwszy zatrudnić dwóch pracowników młodocianych. Czy oprócz obowiązków względem samych pracowników mam też powinności wobec ich przedstawicieli ustawowych?

TAK Wprawdzie pracodawca zawiera umowę o pracę bezpośrednio z pracownikiem młodocianym, to jednak ma on również pewne powinności wobec ich przedstawicieli ustawowych. Są nimi zwykle rodzice, a w szczególnych sytuacjach ustanowieni przez sąd opiekunowie. Pracodawca musi poinformować przedstawiciela ustawowego o ryzyku zawodowym wiążącym się z wykonywaną przez młodocianego pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Współdziałanie z przedstawicielem ustawowym wymagane jest także w razie konieczności wypowiedzenia młodocianemu umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki zawodu. W takim przypadku pracodawca ma obowiązek zawiadomić przedstawiciela ustawowego młodocianego lub jego opiekuna o wypowiedzeniu umowy. Rodzicowi lub opiekunowi przysługuje też szczególne uprawnienie w zakresie ingerowania w stosunek łączący młodocianego z pracodawcą. Jeżeli bowiem zatrudnienie sprzeciwia się dobru młodocianego, przedstawiciel ustawowy może wystąpić do sądu opiekuńczego o zezwolenie na jego rozwiązanie i po uzyskaniu takiego zezwolenia zakończyć zatrudnienie niezależnie od woli młodocianego. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 22 par. 3 i art. 201 par. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.). ■ Par. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz.U. nr 60, poz. 278 z późn. zm.).

Czy można przekroczyć normy czasu pracy

Zatrudniliśmy dwóch pracowników młodocianych przy pracach lekkich, którzy uczęszczają do szkoły. Rytm pracy w naszym zakładzie jest różny. Bywa tak, że w niektórych tygodniach jest więcej pracy, a w innych mniej. Czy można angażować młodocianych do dodatkowej pracy ponad ustalone dla nich tygodniowe normy czasu pracy i rekompensować ten czas w tygodniach spokojniejszych?

NIE Zatrudniając młodocianych przy pracach lekkich, pracodawca musi mieć na uwadze szczególne uregulowania dotyczące ich czasu pracy, a także to, że nie będą oni tak dyspozycyjni jak pozostali pracownicy. Pracodawca ma obowiązek takiego ustalenia wymiaru i rozkładu czasu pracy, który uwzględniać będzie tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania, a także z rozkładu zajęć szkolnych młodocianego. W każdym przypadku tygodniowy wymiar czasu pracy w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin, a w dniu, w którym młodociany uczestniczy w zajęciach szkolnych – dwóch godzin. W okresie ferii szkolnych wymiar jego czasu pracy nie może zaś przekraczać siedmiu godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. Powyższy wymiar czasu pracy obowiązuje także w przypadku, gdy młodociany jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy. Tygodniowe normy czasu pracy ustalane dla pracowników młodocianych są sztywne, co oznacza, że nie można rekompensować nadwyżki godzin w jednym tygodniu mniejszą ilością pracy w innym. Poza tym pracodawcę wiąże bezwzględny zakaz zatrudniania młodocianego w godzinach nadliczbowych (także w porze nocnej), co wyklucza angażowanie ich do dodatkowej pracy ponad ustalone normy czasu pracy. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 2002, 203 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

Czy można zawrzeć umowę okresową

Prowadzę warsztat stolarski, w którym od kilku lat zatrudniam uczniów szkoły zawodowej. Z reguły jest to jedna lub dwie osoby. W tym roku zgłosiło się do nauki zawodu więcej uczniów niż wynika to z moich potrzeb. Czy mogę zawrzeć z nimi umowy okresowe?

TAK Co do zasady umowy o pracę z młodocianym w celu przygotowania zawodowego mogą być zawierane na czas nieokreślony. Jest to jednak ogólna zasada, od której istnieje wyjątek. Dotyczy on sytuacji, gdy pracodawca zatrudnia w celu nauki zawodu większą liczbę młodocianych, niż wynika to z jego potrzeb. Wówczas pracodawca może zawierać z młodocianymi umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego na czas określony. Jednakże i w tym przypadku istnieją pewne granice czasowe. Czas trwania umowy nie może być bowiem krótszy niż okres kształcenia przewidziany w przepisach dotyczących klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego lub wymagany do przystąpienia do egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł czeladnika. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 194 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.). ■ Par. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz.U. nr 60, poz. 278 z późn. zm.).

Czy umowa może określać prace lekkie

Chciałbym w sezonie zatrudniać pracowników młodocianych przy pracach lekkich w warzywnictwie. Na stałe zatrudniam kilkunastu pracowników i nie obowiązuje u mnie regulamin pracy. Czy wystarczy, że w umowach z młodocianymi określę prace lekkie, które mają wykonywać?

NIE Kodeks pracy pozostawia w gestii pracodawcy ustalenie wykazu prac lekkich, ale wymaga, by były one ustalone w odpowiednim trybie, który zależy od tego, czy w zakładzie obowiązuje regulamin pracy, czy też nie. Jeżeli pracodawca zamierza zatrudnić młodocianego w innym celu niż przygotowanie zawodowe, musi uprzednio ustalić wykaz prac lekkich występujących w jego zakładzie w regulaminie pracy, a gdy nie ma obowiązku wydania tego dokumentu (zatrudnia mniej niż 20 pracowników), w odrębnym akcie. Przy formułowaniu wykazu należy pamiętać, że nie może on zawierać prac wzbronionych młodocianym oraz o tym, aby ustalone prace nie powodowały zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie utrudniały mu wypełniania obowiązku szkolnego. Przy ustalaniu wykazu pracodawca jest zobowiązany współdziałać z innymi instytucjami. Musi on bowiem uzyskać zgodę lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy oraz zatwierdzenie ustalonego wykazu przez właściwego inspektora pracy. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 2001 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

Czy są dodatkowe obowiązki wobec młodocianych

Zatrudniam dwóch młodocianych na podstawie umowy o przygotowanie zawodowe. W okresie wiosennym zamierzam zatrudnić dodatkowych pracowników młodocianych przy pracach lekkich. Czy mam wobec nich dodatkowe obowiązki?

TAK Zasadniczo młodociany nieposiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego. Oprócz tego młodocianego można zatrudnić przy wykonywaniu lekkich prac. Zawarcie z młodocianym umowy w celu przygotowania zawodowego i powierzenie mu wykonywanie prac lekkich to dwie odrębne formy zatrudnienia, choć w obu przypadkach pracodawca ma obowiązek szczególnej ochrony zdrowia tych pracowników oraz przestrzegania ustalonych norm czasu pracy i zakazu zatrudniania w uciążliwych warunkach. Tak jak wobec pozostałych młodocianych, tak i w przypadku zatrudnienia ich przy pracach lekkich, pracodawca musi pamiętać o obowiązkach dotyczących ochrony zdrowia i bezpieczeństwa i higieny pracy, a więc na przykład o skierowaniu na wstępne badania lekarskie oraz poinformowaniu ich o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą i o ochronie przed zagrożeniami. Pracodawca, zatrudniając młodocianego przy pracach lekkich, dodatkowo jednak musi zapoznać go z wykazem takich prac przed rozpoczęciem przez niego pracy oraz uzyskać od niego oświadczenie o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy. PODSTAWA PRAWNA■ Art. 2001 par. 5 i art. 2002 par. 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).