Po przejściu na emeryturę funkcjonariusze służb mundurowych mogą wystąpić o podwyższenie otrzymywanego świadczenia. Pod warunkiem jednak, że po odejściu do cywila podjęli pracę albo stwierdzony u nich zły stan zdrowia ma związek ze służbą.

Zasady przechodzenia na emeryturę przez funkcjonariuszy służb mundurowych (z wyjątkiem żołnierzy) reguluje ustawa z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej. Bez względu na to, z której z wymienionych służb funkcjonariusz przechodzi na emeryturę, przysługuje mu tzw. emerytura policyjna. Aby nabyć do niej prawo, funkcjonariusz musi legitymować się co najmniej 15-letnim okresem służby w wymienionych formacjach.

Po 15 latach tylko 40 proc.

Funkcjonariusz, który odejdzie ze służby po 15 latach, otrzyma jednak emeryturę w najniższej możliwej wysokości. Wyniesie ona tylko 40 proc. uposażenia, jakie otrzymywał na ostatnio zajmowanym stanowisku. Jeśli poczeka z przejściem na emeryturę, to za każdy kolejny rok służby będzie mógł liczyć na zwiększenie świadczenia o 2,6 proc. Maksymalnie jego emerytura wynieść może 75 proc. podstawy wymiaru, czyli potocznie mówiąc 75 proc. uposażenia, jakie funkcjonariusz otrzymywał na ostatnio zajmowanym stanowisku. To ograniczenie oznacza, że nawet jeśli funkcjonariusz będzie pełnił służbę 30 lat lub więcej jego świadczenie nie wzrośnie, chyba że wykaże, że w trakcie służby stracił zdrowie, stał się inwalidą, a komisja lekarska to potwierdzi. Wtedy jego świadczenie może wzrosnąć nawet o 15 proc., nie więcej jednak niż do 80 proc. podstawy wymiaru.

Kiedy szwankuje zdrowie

Wystąpienie o podwyższenie świadczenia ze względu na stwierdzone inwalidztwo możliwe jest również po przejściu na emeryturę. Emeryt mundurowy może bowiem z tego powodu wystąpić o podwyższenie emerytury albo jeśli uzna, że będzie to dla niego bardziej korzystne o przyznanie renty inwalidzkiej. Emeryturę podwyższa się o 15 proc. podstawy wymiaru emerytowi, którego inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą. Tak podwyższone świadczenie nie może być jednak wyższe niż 80 proc. podstawy wymiaru. Natomiast renta inwalidzka w zależności od przyznanej funkcjonariuszowi grupy wynieść może: • 80 proc. podstawy wymiaru (I grupa inwalidzka) • 70 proc. podstawy wymiaru (II grupa inwalidzka) • 40 proc. podstawy wymiaru (III grupa inwalidzka).

Związek ze służbą

Zarówno na podwyższenie emerytury, jak i na rentę inwalidzką może liczyć funkcjonariusz, który stał się inwalidą wskutek stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu nie tylko w czasie pełnienia służby, ale też: • w ciągu 18 miesięcy po zwolnieniu ze służby, jeżeli inwalidztwo jest następstwem urazów doznanych w czasie pełnienia służby lub chorób powstałych w tym czasie; • w ciągu trzech lat po zwolnieniu ze służby, jeżeli inwalidztwo jest następstwem wypadku pozostającego w związku z pełnieniem służby albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby. Inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą, gdy powstało wskutek: • zranienia, kontuzji lub innych obrażeń doznanych w czasie wykonywania obowiązków służbowych; • wypadku pozostającego w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych; • chorób zakaźnych panujących w miejscu służbowego pobytu funkcjonariusza; • chorób powstałych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby; • chorób i schorzeń, które istniały przed przyjęciem do służby, lecz uległy pogorszeniu lub ujawniły się w czasie trwania służby wskutek szczególnych właściwości lub warunków służby na określonych stanowiskach. To, czy w danej sytuacji korzystniej jest wystąpić o podwyższenie emerytury czy o rentę inwalidzką, zależy od indywidualnej sytuacji funkcjonariusza, w szczególności od tego, w jakiej wysokości emeryturę pobiera i jaki jest faktyczny jego stan zdrowia (na jaką grupę inwalidzką może liczyć).

Praca na emeryturze

Możliwość podwyższenia swojego świadczenia mają też emeryci, którzy po przejściu na emeryturę podjęli pracę. Do wysługi emerytalnej mogą oni bowiem doliczyć wszystkie przypadające po zwolnieniu ze służby okresy opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub okresy niepłacenia składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia. Muszą jednak spełnić dodatkowe warunki: • ich emerytura musi wynosić mniej niż 75 proc. podstawy wymiaru • mieć ukończone 55 lat życia (mężczyzna) i 50 lat życia (kobieta) albo • być uznanym za inwalidę. Za każdy rok pracy po odejściu ze służby emeryturę zwiększa się o 1,3 proc. podstawy jej wymiaru. Pracę w wymiarze 1/2 etatu przelicza się na cały etat.

Ponowne ustalenie świadczenia

Do ponownego ustalenia wysokości świadczenia dojść może także w sytuacji, gdy po uprawomocnieniu się decyzji ustalającej jej wysokość zostaną ujawnione nowe dowody lub okoliczności mające wpływ na tę wysokość, np. były funkcjonariusz przedstawi dowód, że przed 1 stycznia 1999 r. pracował w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Okresy te dolicza się do wysługi emerytalnej po ich przeliczeniu na okres zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, np. cztery lata pracy na pół etatu odpowiada dwóm latom pracy na pełnym etacie. Za każdy rok emerytura zwiększa się o 1,3 proc. podstawy jej wymiaru. Oczywiście pod warunkiem, że jest ona niższa niż 75 proc. podstawy wymiaru. Ponowne ustalenie wysokości emerytury może nastąpić również: • w razie ponownego przyjęcia emeryta do służby np. w Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej oraz Służbie Więziennej lub • w razie powołania go do zawodowej służby wojskowej.

Powrót do służby

W pierwszym przypadku, czyli w sytuacji ponownego przyjęcia emeryta policyjnego do służby w jednej ze służb mundurowych (poza wojskiem) i pełnienia tej służby nieprzerwanie przez okres co najmniej 12 miesięcy, na wniosek emeryta ustala się nową podstawę wymiaru emerytury. Może nią być uposażenie na stanowisku służbowym zajmowanym w okresie ponownego przyjęcia do służby, jeśli jest ono korzystniejsze (wyższe) od przysługującego funkcjonariuszowi w momencie wcześniejszego przejścia na emeryturę. Ponowne ustalenie podstawy wymiaru następuje nie wcześniej niż po zakończeniu służby. Decyzja w tej sprawie zależy od funkcjonariusza, który może wybrać korzystniejszą dla siebie podstawę wymiaru emerytury. Jeśli poprzednia podstawa wymiaru emerytury była dla niego korzystniejsza, funkcjonariusz może wystąpić o ponowne ustalenie wysokości emerytury przez zaliczenie do wysługi emerytalnej nowego okresu służby. W takiej sytuacji podstawa wymiaru emerytury nie ulega zmianie. Również w przypadku powołania emeryta policyjnego do zawodowej służby wojskowej emerytura policyjna ulega zawieszeniu. Po zwolnieniu ze służby wojskowej zainteresowany, może wybrać pomiędzy wcześniej ustaloną emeryturą policyjną a emeryturą wojskową przysługującą z tytułu pełnionej służby wojskowej. Jeśli zdecyduje się na emeryturę policyjną, może wystąpić o ponowne ustalenie wysokości emerytury przez zaliczenie do wysługi emerytalnej okresu służby wojskowej. W takiej sytuacji podstawa wymiaru emerytury nie ulega zmianie.

PRZYKŁAD KORZYSTNIEJSZA EMERYTURA Emeryt pobierający świadczenie w wysokości 51 proc. podstawy wymiaru emerytury został uznany za inwalidę III grupy w związku ze służbą. Uwzględniając wysokość samodzielnego świadczenia rentowego z tego tytułu (40 proc. podstawy wymiaru), wybrał zwiększenie emerytury o 15 proc. z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą (66 proc. podstawy wymiaru).

PRZYKŁAD WYŻSZA RENTA Emeryt pobierający świadczenie w wysokości 51 proc. podstawy wymiaru emerytury został uznany za inwalidę II grupy w związku ze służbą. Uwzględniając wysokość samodzielnego świadczenia rentowego z tego tytułu (70 proc. podstawy wymiaru), wybrał rentę zamiast emerytury.

PRZYKŁAD W PRZELICZENIU NA PEŁNY ETAT Funkcjonariusz po 20 latach służby przeszedł na emeryturę, która wyniosła 53 proc. podstawy wymiaru. Na emeryturze do osiągnięcia 55 lat życia pracował 15 lat, w tym pięć lat na cały etat, a dziesięć lat na pół etatu. Wysokość emerytury po uwzględnieniu okresu pracy przeliczonej na cały etat wyniesie 66 proc.