W jaki sposób zmniejszenie liczebności organizacji związkowej wpływa na szczególną ochronę stosunku pracy?
Zgodnie z art. 32 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 z późn. zm.), może w odpowiedniej uchwale imiennie wskazać określoną liczbę działaczy (zależną od łącznej liczby wszystkich jej członków), którym pracodawca nie będzie mógł wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę bez zgody tej organizacji. Jednocześnie, zgodnie z art. 251 ustawy, uprawnienia takiej organizacji przysługują tej zrzeszającej co najmniej 10 członków. Jeśli liczebność związku spadnie poniżej tej liczby, to zgodnie z orzeczeniami Sądu Najwyższego (m.in. wyrok z 13 października 2004 r., sygn. akt II PK 41/04) szczególna ochrona osób wskazanych w uchwale wygasa.
Organizacja związkowa zrzeszająca mniej niż 10 członków traci wszystkie uprawnienia – w tym również prawo do wyrażania lub odmowy zgody na wypowiedzenie czy rozwiązanie umowy z chronionym związkowcem. Dla pracodawcy rozważającego rozstanie się z chronionym członkiem kurczącej się organizacji związkowej problemem może być jednak ustalenie, kiedy liczba jej członków wynosi już mniej niż 10. Sąd Najwyższy uznaje, że pracodawca jest w tym zakresie związany informacją, jaką otrzymuje od samego związku – zgodnie z art. 251 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych organizacja jest zobowiązana co kwartał przedstawiać pracodawcy informację o liczbie jej członków. Ten nie posiada żadnego instrumentu samodzielnego zweryfikowania tej informacji. W razie nieprzedstawienia przez związek informacji w terminie pracodawca ma prawo uznać, że związek liczy poniżej 10 osób i utracił swoje uprawnienia. Jeżeli jednak przedstawi informację, według której członków jest co najmniej 10, a zdaniem pracodawcy to nieprawda, firmie pozostaje wystąpienie o rozstrzygnięcie do sądu w trybie powództwa o ustalenie albo zwolnienie działacza związkowego z listy chronionych i ustalanie w procesie, który wytoczy on, odwołując się od wypowiedzenia lub rozwiązania umowy, że prawo do ochrony w istocie nie istniało.