Zatrudniony otrzymał informację, że firma, z której został zwolniony kilka miesięcy temu w ramach zwolnień grupowych, znów rekrutuje. Czy przysługuje mu prawo powrotu na dawne stanowisko?
Obowiązki pracodawcy wobec pracownika, z którym rozstał się, przeprowadzając zwolnienia grupowe, określa art. 9 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. W razie ponownego zatrudniania osób w tej samej grupie zawodowej powinien on zatrudnić byłego pracownika, z którym rozwiązał stosunek pracy w ramach grupowego zwolnienia, jeżeli ten zgłosi zamiar podjęcia u niego zatrudnienia w ciągu roku od dnia rozwiązania stosunku pracy. Pierwszeństwo obowiązuje w okresie piętnastu miesięcy od rozwiązania stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia. Nie ma ono zastosowania do pracowników zwalnianych indywidualnie z przyczyn ich niedotyczących.
Praktyczne zastosowanie tego przepisu powoduje wątpliwości. Nie jest jasne, czy pracodawca powinien zawiadamiać byłych pracowników o ponownej rekrutacji, umożliwiając im zgłoszenie zamiaru podjęcia zatrudnienia, czy też pracownik sam powinien przejawiać inicjatywę w tym zakresie, jak sugeruje literalna wykładnia art. 9 ustawy. Dodatkowo pojęcie zatrudnienia w tej samej grupie zawodowej jest szersze niż zatrudnienie na tym samym stanowisku, które zajmował pracownik przed zwolnieniem.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego w tej kwestii nie kształtuje się po myśli pracodawców. Pojęcie grupy zawodowej ujmowane jest dość szeroko (por. wyrok z 7 marca 1997 r., I PKN 26/97 czy też 19 grudnia 1997 r., I PKN 445/97) i niekoniecznie zbieżnie z definicją grup zawodowych, którą tworzy pracodawca dla celów zawiadomienia o zamierzonych zwolnieniach grupowych. Trudno jednak wyobrazić sobie pozbawienie pracodawcy możliwości porównania kwalifikacji i przydatności zwolnionego pracownika oraz innych kandydatów do pracy.
Niewykonanie obowiązku ponownego zatrudnienia przez pracodawcę otwiera pracownikowi drogę do roszczeń o nawiązanie stosunku pracy albo odszkodowawczych za poniesioną szkodę (por. wyrok SN z 12 lipca 2011 r., II PK 19/11), na podstawie art. 471 k.c. w zw. z art. 300 k.p.