Od 1 stycznia 2012 r. o połowę skróci się przedawnienie należności składkowych – z 10 do 5 lat. Tym samym radykalnemu zmniejszeniu ulegnie okres, kiedy ZUS może skutecznie dochodzić nieopłaconych składek.
Niezamierzonym zapewne przez ustawodawcę skutkiem nowych regulacji może być zwiększenie częstotliwości kontroli prowadzonych przez ZUS.
Zmiana okresu przedawnienia należności składkowych ulegnie zmianie na mocy przepisów tzw. drugiej ustawy deregulacyjnej (ustawa z 19 lipca 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców, Dz.U. nr 232, poz. 1378). Przedsiębiorcy, którzy obawiają się zintensyfikowanych działań kontrolnych ze strony ZUS, powinni jednak pamiętać, że obowiązujące przepisy nadal skutecznie ograniczają swobodę tego organu w zakresie czasu trwania, częstotliwości i sposobu przeprowadzania procedury kontrolnej. Najważniejsze regulacje dotyczące kontroli przedsiębiorców znajdują się w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej oraz w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

12 dni roboczych mogą trwać kontrole prowadzone w danym zakresie przez ZUS u jednego mikroprzedsiębiorcy

ZUS przeprowadza kontrole płatników z częstotliwością pozwalającą na sprawne i skuteczne dochodzenie należności składkowych. Nie oznacza to jednak, że liczba kontroli uzależniona jest wyłącznie od uznania organu. Inspektor kontroli ZUS nie może przeprowadzić u przedsiębiorcy w danym roku kalendarzowym kolejnej kontroli (o tym samym zakresie), jeżeli w tym samym roku odbyła się już wcześniej kontrola tego organu i wykorzystano na nią cały okres przysługujący na mocy przepisów. Okres ten wynosi maksymalnie:
● 12 dni roboczych – u mikroprzedsiębiorcy,
● 18 dni roboczych – u małego przedsiębiorcy,
● 24 dni robocze – u średniego przedsiębiorcy,
● 48 dni roboczych – u wszystkich pozostałych przedsiębiorców.
Do wskazanego przepisami czasu trwania kontroli wlicza się wszystkie dni robocze, poczynając od dnia wręczenia przedsiębiorcy upoważnienia do przeprowadzenia kontroli (pierwszy dzień) do dnia doręczenia płatnikowi protokołu pokontrolnego lub nadania go pocztą (ostatni dzień). ZUS może wszcząć w ciągu roku ponowną kontrolę w tym samym zakresie przedmiotowym tylko w jednym przypadku – stwierdzenia w trakcie poprzedniego postępowania rażących nieprawidłowości. Łączny czas dodatkowej kontroli nie może przekroczyć 7 dni (ważne – w tym przypadku ustawa nie wskazuje, że chodzi o dni robocze). Tego czasu nie wlicza się do liczby dni kontroli, która została wyznaczona dla poszczególnych grup przedsiębiorców.
W znacznie gorszej sytuacji są płatnicy składek, którzy nie są przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wszystkie ograniczenia procedury kontrolnej, wskazane w tej ustawie, niestety ich nie dotyczą. U takich płatników (uczelnie, szkoły, stowarzyszenia, fundacje, jednostki budżetowe) ogólne ramy postępowania kontrolnego ZUS wyznaczone są w zasadzie tylko przepisami kodeksu postępowania administracyjnego.

Joanna Stolarska