Czy w Polsce od umów o dzieło powinny być płacone składki na ubezpieczenia społeczne bez względu na rodzaj wykonywanej pracy?

Jeremi Mordasiewicz, doradca zarządu PKPP Lewiatan, członek Rady Nadzorczej ZUS

Tak

Ale pod warunkiem, że jednocześnie system ubezpieczeń uczynimy naprawdę powszechnym. Wprowadzenie obowiązku opłacania składek od umów o dzieło spowoduje wzrost kosztów pracy. Warto zapłacić taką cenę, jeżeli będzie to jeden z elementów pakietu działań prowadzących do upowszechnienia systemu ubezpieczeń społecznych. Chodzi o objęcie składkami wszystkich bez wyjątku dochodów z pracy, do wysokości 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia w roku, niezależnie od formy prawnej świadczenia pracy, ani od sektora gospodarki.

Jan Guz, przewodniczący OPZZ

Tak

Nieubezpieczeni pracownicy tracą prawo do świadczeń ubezpieczeniowych z tytułu ewentualnego wypadku czy choroby. Nie mogą także korzystać z zasiłku dla bezrobotnych. Część pracodawców, chcąc zwiększyć zyski, zatrudnia pracowników na umowach o dzieło, chociaż zakres i sposób wykonywanych zadań często spełnia warunki umowy o pracę. W ten sposób stają się nieuczciwą konkurencją dla praworządnych pracodawców, stosując dumpingowe ceny swoich towarów i usług. Zmiana przepisów w tej sprawie powinna wpłynąć na zmniejszenie liczby umów śmieciowych, wyeliminuje nieuczciwą konkurencję, cwaniactwo i omijanie prawa.

Czy obciążenie umów o dzieło składkami ubezpieczeniowymi spowoduje wzrost kosztów pracy w przedsiębiorstwach decydujących się na zatrudnianie w takiej formie?

Jeremi Mordasewicz

Tak

To oczywiste, że podatek dochodowy i składki na ubezpieczenia społeczne obciążające wynagrodzenia stanowią pozapłacowy koszt pracy. Obciążenie płacy za wykonanie dzieła składkami na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) spowoduje wzrost kosztu prac wykonywanych na zasadzie umowy o dzieło o wartość tych składek, czyli o 30 procent.

Jan Guz

Nie

Możemy najwyżej mówić o pozapłacowych kosztach pracy, ale i te, moim zdaniem, nie wzrosną, bowiem znając praktykę pracodawców, będą oni tak kalkulować wysokość wynagrodzenia za pracę, aby zamknąć rachunek w dotychczasowych kosztach. Krótko mówiąc, praktycznie przerzucą koszty ubezpieczenia na barki zatrudnionych.

Czy w przypadku wprowadzenia obowiązku opłacania składek firmy będą chciały w przyszłości tworzyć nowe miejsca pracy dla przyjmowanych osób?

Jeremi Mordasewicz

Nie

Firmy, które nie mogą zapewnić ciągłości pracy, bo nie mają systematycznych zleceń, nie będą zatrudniać pracowników na umowę o pracę niezależnie od wysokości składek obciążających wynagrodzenia. Nie należy się spodziewać, że umowy o dzieło będą zastępowane umowami o pracę. Od samego mieszania herbata nie staje się słodsza. Liczba i jakość miejsc pracy zależy z jednej strony od poziomu inwestycji, a z drugiej od motywacji i kwalifikacji pracowników i bezrobotnych.

Jan Guz

Tak

Oczywiście wówczas, zresztą tak dzieje się obecnie, gdy będzie im się to opłacać. Nie ma bowiem żadnego bezpośredniego związku między opłacaniem składki ubezpieczeniowej z umowy o dzieło a liczbą miejsc pracy. Jeżeli zatrudniony pracownik będzie przynosił pracodawcy zysk, to ten zatrudniać będzie nowych podwładnych bez względu na obowiązek opłacania składek. Pamiętać należy, że umowy o dzieło z uwagi na swój charakter wiążą strony na krótki okres lub czas wykonania konkretnego zadania (dzieła), a zatem wysokość składek od pracodawcy będzie bardzo niska.

Czy wprowadzenie obowiązku opłacania składek spowoduje wzrost wysokości emerytur wypłacanych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dwóch filarów?

Jeremi Mordasewicz

Tak

Ale za cenę zmniejszenia bieżących dochodów. W przypadku wprowadzenia obowiązku opłacania składek od umów o dzieło, zlecający jego wykonanie będą zmuszeni wziąć na siebie część kosztu składek, ale częścią obciążą wykonującego dzieło. To, w jakiej proporcji rozłożą się te części, będzie zależeć od popytu i podaży pracy w danej branży i od pozycji wykonawcy na rynku. Otrzyma on mniejsze wynagrodzenie na rękę, ale za to na jego koncie emerytalnym zostanie zapisane więcej składek. A skoro w nowym systemie emerytalnym wysokość emerytury zależy od zgromadzonych składek, w przyszłości otrzyma wyższe świadczenie.

Jan Guz

Tak

Kapitał zgromadzony przez pracownika na kontach emerytalnych w ZUS i OFE będzie większy. To pozytywnie wpływa na gospodarkę. Zwiększą się wpływy na fundusz emerytalny w ZUS, wzrosną aktywa OFE, zmaleje dotacja budżetu do emerytur. Obecnie w sytuacji wysokiej stopy bezrobocia, występowania szarej strefy, niskich płac, coraz większej liczby występujących na rynku pracy umów śmieciowych, faktyczny okres wykonywania pracy rejestrowanej szczególnie przez pracownika wkraczającego na rynek pracy, będzie bardzo krótki. To przekładać się będzie na niski kapitał, z którego wyliczana będzie emerytura, a zatem na jej wysokość. Odprowadzanie obowiązkowych składek emerytalnych od umów o dzieło spowoduje zwiększenie świadczenia każdego wykonującego pracę na podstawie takiej umowy cywilnoprawnej.