Osoby, które nie mogą pracować, łatwiej uzyskają rentę. Wystarczy, że mają bardzo długi staż ubezpieczeniowy. Nie muszą spełniać innych warunków, wymaganych od tych osób, które pracowały krócej
Od 23 września 2011 r. obowiązuje przepis ułatwiający uzyskanie renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy przez osoby z długim stażem ubezpieczeniowym.
Renta z tytułu niezdolności do pracy / DGP

Warunki uzyskania renty

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie, która spełnia łącznie następujące warunki:
● jest niezdolna do pracy
● ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy (od 1 roku do 5 lat – w zależności od wieku, w którym stała się niezdolna do pracy)
● stała się niezdolna do pracy w okresach składkowych i nieskładkowych wymienionych w przepisach ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (ustawy emerytalnej) lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Ostatniego warunku nie muszę spełniać osoby, które udowodniły okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat (kobieta) lub 25 lat (mężczyzna) oraz zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy.
Ci, którzy stali się niezdolni do pracy w wieku powyżej 30 lat, muszą udowodnić co najmniej 5-letni staż składkowy i nieskładkowy. Ponadto staż ten musi przypadać w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy (w zależności od tego, co jest dla nich korzystniejsze).

Stanowisko Sądu Najwyższego

W uchwale z 23 marca 2006 r. (I UZP 5/05, OSNP 2006/19 – 20/305) Sąd Najwyższy stwierdził, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat (dla kobiety) lub 25 lat (dla mężczyzny) oraz jest całkowicie niezdolny do pracy, bez potrzeby wykazywania pięcioletniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Uchwała ta nie została nigdy zaakceptowana przez ZUS, który nawet po jej wydaniu odmawiał przyznania renty osobom, które nie miały co najmniej 5-letniego stażu w ostatnim 10-leciu. Inaczej do sprawy podchodziły sądy powszechne, które na ogół przyznawały rację ubezpieczonym, stosując wprost wspomnianą uchwałę Sądu Najwyższego.

Zmiana przepisów od 23 września

W związku z rozbieżnością pomiędzy praktyką ZUS a orzecznictwem sądowym w ustawie z 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS ustawodawca doprecyzował dotychczasowe regulacje. Nowe przepisy weszły w życie 23 września określając, w jakim przypadku wnioskodawca jest zwolniony z posiadania co najmniej 5-letniego stażu w ostatnim 10-leciu. W myśl nowych regulacji warunku tego nie wymaga się od osób, które udowodniły okres składkowy wynoszący co najmniej 25 lat (dla kobiety) i 30 lat (dla mężczyzny) oraz są całkowicie niezdolne do pracy.
Odmiennie niż postanowił Sąd Najwyższy, przy ustalaniu stażu ubezpieczeniowego zwalniającego z udowodnienia co najmniej 5–letniego stażu w ostatnim 10-leciu, mogą być uwzględnione wyłącznie okresy składkowe przewidziane w art. 6 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (np. okresy pozostawania w stosunku pracy, wykonywania umowy-zlecenia czy prowadzenia działalności gospodarczej). Ponadto w porównaniu do wspomnianej uchwały ustawodawca podniósł o pięć lat warunek stażu, który zwalnia z wymogu posiadania pięciu lat składkowych i nieskładkowych w ostatnim 10-leciu przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed powstaniem niezdolności do pracy.
Renta przysługuje osobie, która ma m.in. odpowiedni okres składkowy
Podstawa prawna
Art. 57 – 58 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm.).
Art. 1 ustawy z 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. nr 187, poz. 1112).