Od 2012 r. pracownicy zyskają więcej wolnego czasu na opiekę nad dzieckiem. Urlop ojcowski wydłuży się o tydzień, a dodatkowy macierzyński – o dwa. Konieczne jest wprowadzenie rozwiązań, które ułatwią łączenie opieki z pracą.

Osoby, którym w ostatnim czasie urodziło się dziecko, będą już mogły skorzystać z dłuższych urlopów macierzyńskich. Od 1 stycznia 2012 r. dodatkowy urlop macierzyński zostanie bowiem wydłużony z dwóch do czterech tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka przy porodzie) lub z trzech do sześciu tygodni (w przypadku urodzenia co najmniej dwójki dzieci przy porodzie).

Z dłuższego wolnego na opiekę nad dzieckiem skorzystają także ojcowie. Od 1 stycznia 2012 r. urlop ojcowski będzie trwał bowiem dwa, a nie jak dotychczas jeden tydzień.

Eksperci podkreślają, że wydłużenie urlopów rodzicielskich będzie miało pozytywny wpływ na rodziny i może się przyczynić do wzrostu liczby urodzeń.

– Wprowadzenie tak długich przerw w pracy wymaga jednak przygotowania rozwiązań, które umożliwią rodzicom powrót na tak szybko zmieniający się rynek pracy – mówi prof. Irena Kotowska, demograf ze Szkoły Głównej Handlowej.

Tegoroczne dzieci

Z dłuższych urlopów rodzicielskich będą mogli skorzystać niektórzy rodzice dzieci urodzonych jeszcze w tym roku. Prawo do cztero- lub sześciotygodniowego dodatkowego macierzyńskiego zyskają bowiem osoby, które 1 stycznia 2012 r. będą przebywać na zwykłym lub dodatkowym urlopie macierzyńskim w jego dotychczasowym wymiarze. W tym dniu trwał będzie jeszcze urlop macierzyński osób, które rozpoczęły go np. 8 sierpnia tego roku. 22. tydzień wolnego (20 tygodni zwykłego macierzyńskiego i dwa dodatkowego) upłynie bowiem 8 stycznia 2012 r. 1 stycznia przyszłego roku nadal będzie on trwał, więc dwutygodniowy dodatkowy urlop macierzyński takiej osoby zostanie wydłużony do czterech tygodni.

– W takim przypadku dodatkowe dwa tygodnie urlopu udziela się bezpośrednio po zakończeniu urlopu w dotychczasowym wymiarze. Rodzic musi jednak złożyć pisemny wniosek w tej sprawie co najmniej na trzy dni przed rozpoczęciem korzystania z takiej części urlopu – tłumaczy Krzysztof Misztal, radca prawny z kancelarii Kobierzyński i Wspólnicy.

Z dłuższego wolnego na opiekę nad dzieckiem będą mogły skorzystać także osoby adoptujące dzieci. Od 1 stycznia o dwa tygodnie wydłużony zostanie bowiem dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego osoby, która przyjmuje dziecko na wychowanie i składa wniosek do sądu o jego przysposobienie. Jeśli adoptuje jednocześnie co najmniej dwoje dzieci, urlop wydłuży nawet o trzy tygodnie.

Opłacalne wstrzymanie

Od nowego roku więcej czasu wolnego na opiekę nad dzieckiem będą mieć także mężczyźni. Obecnie mogą oni skorzystać z jednego tygodnia urlopu ojcowskiego do momentu ukończenia przez dziecko 12 miesięcy. Od 1 stycznia 2012 r. wymiar ten wzrośnie do dwóch tygodni.

Na dłuższy urlop w praktyce mogą pójść nie tylko przyszłoroczni ojcowie, ale także ci, którym dziecko urodziło się w tym roku, pod warunkiem że do tej pory nie skorzystali z tego uprawnienia. Dla przykładu jeżeli dziecko urodziło się 1 września tego roku, mężczyzna ma prawo wziąć urlop ojcowski do 1 września 2012 (czyli zanim dziecko ukończy pierwszy rok życia). Jeśli ojciec wstrzyma się z jego wykorzystaniem w tym roku, od 1 stycznia będzie mógł przebywać na urlopie dwa, a nie jeden tydzień.

– To dobrze, że ojcowie zyskują uprawnienia rodzicielskie, z których tylko oni mogą skorzystać. Możliwe, że dzięki temu kobiety rzadziej będą negatywnie postrzegane przez pracodawców jako osoby, które mają więcej uprawnień związanych z rodzicielstwem – mówi Wanda Nowicka, przewodnicząca Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny.



Rekordowe wolne

Dzięki wydłużeniu urlopów od nowego roku mężczyźni będą mogli mieć rekordowo długi czas wolny na opiekę nad dzieckiem. W niektórych przypadkach może on wynieść nawet 12 tygodni. Stanie się tak, jeśli matka dziecka zrezygnuje z części zwykłego urlopu macierzyńskiego po 14 tygodniach korzystania z niego. Wówczas z pozostałej części (6 tygodni) będzie mógł skorzystać ojciec dziecka. Jeśli wykorzysta on także dodatkowy urlop macierzyński (podwyższony wymiar – 4 tygodnie) oraz ojcowski (podwyższony 2 tygodnie), na opiekę nad dzieckiem będzie mógł poświęcić prawie trzy miesiące.

– Jeszcze dłuższy czas wolny może przysługiwać ojcom bliźniaków. Jeśli matka zrezygnuje po 14 tygodniach z dalszej części urlopu macierzyńskiego, na opiekę nad dzieckiem będą mogli łącznie poświęcić aż 25 tygodni – tłumaczy Krzysztof Misztal.

Oznacza to, że może nie być ich w pracy przez prawie pół roku (bez tygodnia). Za ten czas przysługuje im zasiłek macierzyński.

Niewielu korzysta

Mimo wprowadzenia rozwiązań tak sprzyjających ojcom nie wszyscy z nich korzystają. Z danych ZUS wynika, że w pierwszym półroczu 2011 roku na urlopie ojcowskim przebywało 8,6 tys. osób. Podana liczba obejmuje jednak tylko osoby, których wypłaty zasiłku z tytułu urlopu ojcowskiego realizowane były przez oddziały ZUS w ramach wypłat własnych. Nie zawiera natomiast osób, którym zasiłki wypłacali płatnicy składek (pracodawcy) zatrudniający powyżej 20 osób. To jednak i tak niewielka liczba, biorąc pod uwagę, że w ciągłu półrocza prawo do urlopu ojcowskiego zyskuje około 210 tys. osób.

Zdaniem ekspertów może to wynikać m.in. z nieznajomości przepisów o urlopach ojcowskich (obowiązują od 1 stycznia 2010 r.) lub obawy o pogorszenie relacji z pracodawcą.

– W praktyce nie wiemy, jak wielu ojców wykorzystuje wolne na opiekę nad dzieckiem. To resort pracy powinien przygotować sprawozdanie z realizacji tzw. ustawy prorodzinnej z uwzględnieniem takich danych – mówi prof. Irena Kotowska.

Podkreśla, że bez tego trudno będzie ustalić, jakie kolejne rozwiązania powinien wprowadzić rząd, aby zachęcić Polaków do posiadania dzieci.