W sieci supermarketów podejrzewano, iż większość kradzieży z półek sklepowych dokonywana była przez pracowników. Pracownicy wynosili schowane w torebkach oraz pod ubraniem produkty z półek sklepowych. W tej sytuacji pracodawca wprowadził w regulaminie pracy obowiązek poddania się przez pracownika kontroli przy wyjściu z zakładu pracy. Czy postępowanie pracodawcy jest zgodne z prawem?

Niewątpliwie pracodawca, który podejrzewa, że kradzieże na terenie zakładu pracy mogą być dokonywane przez zatrudnionych u niego pracowników, jest uprawniony do podejmowania określonych środków zaradczych. O tym jednak, jakie to mogą być konkretnie środki, decydować będą okoliczności danej sytuacji faktycznej, jak również ograniczenia wynikające z zasady poszanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika (art. 111 k.p). Jeżeli pracodawca wprowadzi do treści postanowień regulaminu pracy obowiązek poddania się przy wyjściu z zakładu pracy czynnościom sprawdzającym, które pozwolą zweryfikować strażnikom, czy pracownicy nie wynoszą z terenu zakładu pracy przedmiotów stanowiących mienie pracodawcy, wówczas takie postanowienia należy uznać za ważne i wiążące pracownika. Nie będą one naruszały dyspozycji art. 111 k.p.
Jednak największe znaczenie dla oceny naruszenia zasady godności czy innych dóbr osobistych pracownika będą miały faktyczne działania podejmowane przez pracodawcę. Na przykład prośba strażników o otworzenie bagażnika samochodowego pracownika opuszczającego teren zakładu pracy czy też prośba o pokazanie zawartości torebki skierowana do pracownicy opuszczającej zakład pracy, co do zasady, nie będzie stanowiła naruszenia godności pracownika. Pod warunkiem jednak, że czynności te będą wykonywane grzecznie, bez krzyku, a także na zasadzie niedyskryminującej danego pracownika. Nawet dokonywana przez strażników wyrywkowa kontrola pracowników opuszczających zakład pracy nie będzie naruszała zasady równego traktowania, pod warunkiem jednak, że wyrywkowy charakter kontroli nie będzie polegał na codziennym sprawdzaniu tego samego pracownika.
O tym, czy w danym przypadku będziemy mogli mówić o naruszeniu prawa przez pracodawcę, decydować będzie to, w jaki sposób zostanie przeprowadzana kontrola. Z pewnością pracodawca mógłby zastosować przy wyjściu ze sklepu używanym przez pracowników bramki takie, jak często spotykamy przy wyjściu ze sklepu przeznaczonym dla klientów. Tego rodzaju środek kontroli nie powoduje żadnej widocznej czy odczuwalnej przez pracownika ingerencji ze strony kontrolującego go pracodawcy, czasami nawet pracownik nie zdaje sobie sprawy, że jest kontrolowany. Także wykrywacze metalu czy używane na lotniskach maszyny prześwietlające zawartość wynoszonych toreb nie powinny zostać uznane za naruszenie godności i innych dóbr pracownika. Natomiast wprowadzenie obowiązku poddania się przez pracowników kontroli osobistej, na przykład zdjęcie okryć wierzchnich, może być już uznane za działanie pracodawcy naruszające godność pracowników.
Czasami trudno jest jednoznacznie stwierdzić, czy doszło do naruszenia zasady godności i innych dóbr osobistych pracownika. O tym, czy faktycznie została naruszona powyższa zasada, zawsze będą decydować określone okoliczności faktyczne.
MARCIN WOJEWÓDKA
radca prawny w Wojewódka Pabisiak Kancelaria Radców Prawnych
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 111 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).