Pielęgniarka i położna mogą odmówić wykonania zlecenia lekarskiego oraz świadczenia zdrowotnego niezgodnego z ich sumieniem lub z zakresem posiadanych kwalifikacji.
Jeżeli pielęgniarka lub położna odmówi pacjentowi udzielenia świadczenia, tłumacząc się klauzulą sumienia, musi niezwłocznie przekazać przełożonemu na piśmie przyczynę odmowy.
Tak wynika z ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej uchwalonej na ostatnim posiedzeniu Sejmu. Nowe przepisy zastąpią ustawę z 5 lipca 1996 r (tj. Dz.U. z 2009 r. nr 151, poz. 1217 z późn. zm.).
Regulacje przyjęte przez posłów rozszerzają również katalog czynności, których wykonywanie nie pozbawia pielęgniarki i położnej prawa do zawodu. Obecnie taki problem był w przypadku tych, które pełniły funkcję w samorządzie zawodowym lub wykonywały funkcje administracyjne w jednostkach decydujących o finansowaniu świadczeń zdrowotnych. Zgodnie z nową ustawą wykonywanie tych funkcji nie będzie oznaczać przerwy w wykonywaniu zawodu pielęgniarki lub położnej. Ponadto zyskają one ochronę przewidzianą dla funkcjonariuszy publicznych.
Drugą istotną ustawą uchwaloną przez Sejm jest ustawa o samorządzie pielęgniarek i położnych. Zgodnie z nią nie zmieni się liczba okręgowych izb. Rozszerzony za to zostanie wachlarz kar, jakie może stosować sąd zawodowy. Na pielęgniarki i położne będzie on mógł nakładać kary finansowe – do 10 tys. zł.