Ubezpieczony zgłosił wniosek o emeryturę w maju 2011 r. Ostatni warunek wymagany do jej przyznania, tj. ukończenie wieku 65 lat, spełnił 20 maja. ZUS zastosował przy ustalaniu podstawy wymiaru i wysokości emerytury kwotę bazową obowiązującą od 1 marca 2011 r.
Kwota bazowa ma zasadniczy wpływ na ustalenie wysokości emerytury obliczanej na tzw. dotychczasowych zasadach dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., a także dla tych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., którzy spełnili warunki do uzyskania wcześniejszej emerytury. Decyduje ona również w znacznej mierze o wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy, bez względu na to, czy świadczenie to przysługuje osobie urodzonej przed 1949 r., czy też po 31 grudnia 1948 r.
Wysokość świadczenia
Przypomnijmy, że wysokość emerytury na tzw. dotychczasowych zasadach ustalana jest według wzoru określonego w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Stara emerytura stanowi sumę trzech składników:
● 24 proc. kwoty bazowej (tzw. części socjalnej),
● po 1,3 proc. podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów składkowych (tzw. części należnej za okresy składkowe),
● po 0,7 proc. podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów nieskładkowych (tzw. części należnej za okresy nieskładkowe).
Podobnie oblicza się wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy. W tym jednak przypadku ZUS ustala również tzw. część należną za okresy hipotetyczne (po 0,7 proc. podstawy wymiaru świadczenia za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat).
Podstawa wymiaru emerytury lub renty to iloczyn wskaźnika wysokości tej podstawy (tj. wypadkowej zarobków osoby ubezpieczonej i przeciętnych wynagrodzeń z lat kalendarzowych wskazanych do jej ustalenia) oraz aktualnie obowiązującej kwoty bazowej.
Jak więc widać, kwota bazowa stosowana jest dwa razy przy ustalaniu wysokości emerytury lub renty. Po pierwsze służy do wyliczenia jej części socjalnej, a po drugie pełni decydującą rolę przy ustaleniu podstawy wymiaru świadczenia.
Jaka kwota bazowa
Kwota bazowa ustalana jest corocznie i obowiązuje od 1 marca danego roku kalendarzowego do końca lutego następnego roku. Wynosi ona 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej, pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne, w poprzednim roku kalendarzowym. Od 1 marca 2011 r. do 29 lutego 2012 r. wynosi ona 2822,66 zł.
Obecnie obowiązująca kwota bazowa ma zastosowanie przede wszystkim do obliczania nowo przyznawanych świadczeń. ZUS oblicza emeryturę lub rentę z uwzględnieniem tej kwoty, jeśli osoba zainteresowana zgłosiła lub zgłosi wniosek o przyznanie świadczenia:
● po 28 lutego 2011 r. (choćby wszystkie wymagane warunki zostały spełnione przed 1 marca br.),
● przed 1 marca 2011 r., jeśli ostatni z wymaganych warunków spełniła lub spełni po 28 lutego br.
Jeśli natomiast osoba zainteresowana wystąpi z wnioskiem o emeryturę lub rentę w lutym 2012 r., ale ostatni z warunków wymaganych do przyznania tego świadczenia spełni później niż ostatniego dnia tego miesiąca, ZUS zastosuje kwotę bazową, która zacznie obowiązywać od 1 marca 2012 r. Będzie ona znana w drugiej połowie lutego przyszłego roku.
PRZYKŁAD
ZUS przyzna rentę od pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku
Ubezpieczony pod koniec maja 2011 r., mając 45 lat, zgłosił wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. W wyniku przeprowadzonego badania oraz analizy dokumentacji lekarskiej lekarz orzecznik ZUS uznał, że stał się on całkowicie niezdolny do pracy 1 lutego 2011 r., tj. 3 miesiące po ustaniu ubezpieczenia. Wnioskodawca spełnił warunek posiadania przynajmniej 5-letniego stażu składkowego i nieskładkowego w ostatnim 10-leciu przed dniem powstania niezdolności do pracy. W związku z tym ZUS przyznał rentę od pierwszego dnia miesiąca, w którym został zgłoszony wniosek, tj. od 1 maja 2011 r. Świadczenie to zostało obliczone przy zastosowaniu kwoty bazowej wynoszącej 2822,66 zł.
Podstawa prawna
Art. 19 – 20, 53 i 62 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm.).
Komunikat prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 9 lutego 2011 r. w sprawie kwoty bazowej w 2010 r. (M.P. nr 11, poz. 121).