W uzasadnionych sytuacjach pracownik zobowiązany do naprawienia szkody może wnioskować w czasie procesu o rozłożenie należności na kilka części.
Firma wystąpiła do sądu przeciwko pracownikowi o odszkodowanie za szkodę wyrządzoną w mieniu powierzonym. Podwładny znajduje się w wyjątkowo trudnej sytuacji rodzinnej i materialnej. Ponieważ wysokość odszkodowania jest znaczna, nie jest on w stanie jednorazowo takiej kwoty zapłacić.
Sąd pracy – uwzględniając żądanie powoda – zasądza w całości dochodzoną przez niego kwotę. Jednak w szczególnie uzasadnionych wypadkach może w wyroku rozłożyć tę należność na raty. Może to zrobić ze względu na sytuację ekonomiczną pozwanego pracownika (dłużnika) w celu złagodzenia trudności, które mogą pojawić się na etapie egzekucji zasądzonych kwot. Rozłożyć na raty należność sąd może tylko w ramach toczącego się o jej przysądzenie postępowania. Po jego zakończeniu nie jest możliwe wniesienie oddzielnego pozwu z żądaniem rozłożenia na raty już zasądzonego (w innym postępowaniu) świadczenia. W takiej sytuacji zobowiązany do zapłaty pracownik może jedynie pertraktować z pracodawcą, na rzecz którego sąd zasądził określoną kwotę. Po wydaniu wyroku strony mogą zawrzeć w postępowaniu egzekucyjnym ugodę dotyczącą rozłożenia na raty zasądzonych wyrokiem sądu sumy pieniężnej.
O tym, czy będzie miał miejsce szczególny przypadek uzasadniający rozłożenie zasadzonej kwoty na raty, decydują konkretne okoliczności dotyczące sytuacji materialnej i osobistej pozwanego. Należy wskazać więc powody, dla których natychmiastowe wykonanie wyroku (spełnienie od razu i w pełnej wysokości świadczenia) byłoby nierealnie i sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Może to być przykładowo poważna choroba pracownika mająca wpływ na możliwość spełnienia przez niego świadczenia. Sąd powinien wyważyć w tym zakresie racje obu stron procesu. Rozkładając zasądzoną od zobowiązanego kwotę na raty, sąd nie może jednak odmówić przyznania pracodawcy żądanych odsetek za okres do dnia wydania wyroku zasądzającego świadczenie. Przy rozłożeniu należności na części wierzycielowi (pracodawcy) nie przysługują jednak odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat (uchwała SN z 22 września 1970 r., III PZP 11/70, OSNC z 1971 r. nr 4, poz. 61). Orzeczenie o rozłożeniu na raty może być zaskarżone apelacją, zarówno przez powoda (pracodawcę), jak i pozwanego (pracownika).
Podstawa prawna
Art. 320 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).