Co rodzic, gmina oraz osoba, która chce zostać legalną nianią, powinni wiedzieć o nowych formach opieki nad najmłodszymi.
● Czy rodzic może korzystać z opieki w żłobku, gdy dziecko skończy trzy lata?
Tak. Przepisy stanowią, że dziecko może przebywać w żłobku, klubie dziecięcym lub być pod opieką niani i dziennego opiekuna do końca roku szkolnego, w którym kończy trzy lata. Jeżeli więc dziecko osiągnie ten wiek w maju, to będzie przebywać np. w klubie dziecięcym do 31 sierpnia. Jednak w przypadku, gdy niemożliwe lub utrudnione jest objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym czas ten może być przedłużony do końca roku szkolnego, w którym dziecko kończy cztery lata. Rodzic musi jednak przedstawić podmiotowi prowadzącemu tę formę opieki oświadczenie o przeszkodach w tym zakresie, np. braku miejsc w przedszkolu (zobacz art. 2 ustawy).
● Czy dziennym opiekunem może zostać rodzic przebywający na urlopie wychowawczym?
Tak. Ustawa nie stawia warunku, który wyklucza osobę opiekującą się dziećmi na urlopie wychowawczym z bycia dziennym opiekunem (zobacz art. 39 ustawy).
● Czy wydawane przez gminę zaświadczenie potwierdzające uzyskanie wpisu do rejestru żłobków i klubów dziecięcych będzie bezpłatne?
Tak. Opłacie będzie podlegał tylko wpis do rejestru, bezpłatne będzie zarówno zaświadczenie jak i późniejsze korekty dotyczące danych umieszczonych w rejestrze (zobacz art. 30 ustawy).
● Czy ZUS będzie opłacać składki za nianię, gdy jeden z rodziców straci pracę?
Tak. Rodzice będą mogli korzystać z dofinansowania do kosztów zatrudnienia niani, ale tylko przez trzy miesiące od utraty pracy lub zakończenia prowadzenia działalności. Rodzic powinien niezwłocznie poinformować o tym ZUS, jak również o innych sytuacjach, od których uzależnione jest opłacanie składek, np. ukończenie przez dziecko wieku określonego w przepisach (zobacz art. 51 ustawy).
● Czy osoba ze średnim wykształceniem zostanie opiekunem w żłobku lub klubie dziecięcym?
Tak. Opiekunem może zostać osoba bez wyższego wykształcenia, jeżeli ma co najmniej dwa lata doświadczenia w pracy z dziećmi lub przed zatrudnieniem odbędzie 280-godzinne szkolenie, a w jego ramach 80 godzin będą stanowiły zajęcia praktyczne. Krótsze, wynoszące 80 godzin szkolenie, ukończy też osoba z doświadczeniem w pracy z dziećmi, ale która nie pracowała w tym charakterze w ciągu 6 miesięcy przed podjęciem pracy jako opiekun. Ponadto opiekunem bez żadnego szkolenia zostanie osoba z wykształceniem pielęgniarki, położnej, opiekunki dziecięcej, nauczyciela wychowania przedszkolnego, nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej lub pedagoga opiekuńczo-wychowawczego (zobacz art. 16 ustawy).
● Czy przepisy określają wzór umowy uaktywniającej podpisywanej przez rodziców z nianią?
Nie. Taki wzór nie został określony, ale przepisy wskazują, jakie elementy muszą być w niej zawarte. Są to strony umowy, cel i jej przedmiot, czas i miejsce sprawowania opieki, liczba dzieci powierzonych opiece, obowiązki niani, wysokość wynagrodzenia, sposób i termin jego wypłaty, czas na jaki umowa została zawarta, warunki i sposób jej zmiany oraz rozwiązania umowy (zobacz art. 50 ustawy).
● Czy dziecko będzie mogło przebywać w żłobku przez więcej niż 10 godzin?
Tak. Rodzice mogą przedłużyć pobyt dziecka w żłobku za dodatkową opłatą. Takiej możliwości nie ma w przypadku umieszczenia dziecka w klubie dziecięcym, gdzie dziecko ma zapewnioną opiekę przez pięć godzin (zobacz art. 12 ustawy).
● Czy klub dziecięcy musi zapewniać posiłki dzieciom?
Nie. Wyżywienie dzieci jest obowiązkowe tylko w żłobku. Dlatego klub lub rodzic może we własnym zakresie zapewnić mu posiłek (zobacz art. 22 ustawy).
● Czy lokal dziennego opiekuna musi spełniać określone warunki lokalowe i sanitarne?
Nie. Szczegółowe standardy są określone w przypadku żłobków i klubów dziecięcych, ustawa wymaga jedynie, aby warunki lokalowe dziennego opiekuna zapewniały bezpieczeństwo dzieciom (zobacz art. 39 ustawy).
● Czy budżet dopłaci do niani, gdy będzie członkiem rodziny?
Tak. Przepisy nie zabraniają, aby legalną nianią została, np. babcia lub siostra podpisującego umowę uaktywniającą rodzica. Niania nie musi też mieć żadnych kwalifikacji zawodowych ani doświadczenia w pracy z dziećmi (zobacz art. 50 ustawy).
● Czy opiekunowie pracujący z dziećmi muszą przejść dodatkowe badania?
Tak. Opiekunowie dziecięcy w żłobkach i klubach dziecięcych, dzienni opiekunowie, nianie oraz wolontariusze podlegają obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym (zobacz art. 4 ustawy).
● Czy osoba bez wykształcenia pedagogicznego lub medycznego zostanie dziennym opiekunem?
Tak. Musi jednak odbyć wynoszące 160 godzin szkolenie. Jeżeli taka osoba ma wykształcenie w zawodach: pielęgniarki, położnej, opiekunki dziecięcej, nauczyciela wychowania przedszkolnego, nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej lub pedagoga opiekuńczo-wychowawczego odbędzie tylko 40-godzinne szkolenie uzupełniające. Z tego obowiązku są natomiast zwolnione osoby, które pracowały z małymi dziećmi przez 12 miesięcy bezpośrednio przed zatrudnieniem jako dzienny opiekun (zobacz art. 39 ustawy).
● Czy gmina może wykreślić żłobek lub klub dziecięcy z rejestru?
Tak. Wykreślenie z rejestru może nastąpić na wniosek podmiotu, nieusunięcia przez podmiot w wyznaczonym terminie nieprawidłowości w zakresie jego prowadzenia lub gdy podał we wniosku lub dołączonych do niego dokumentach informacji, które są niezgodne ze stanem faktycznym (zobacz art. 32 ustawy).
● Czy rodzice prowadzący własną firmę skorzystają z opłacania składek za nianię?
Tak. Najważniejszy warunek, aby ZUS opłacał składki za legalnie zatrudnioną nianię, dotyczy wykonywania pracy przez rodziców lub samotnego rodzica. Może to być zatrudnienie na podstawie stosunku pracy, świadczenie usług na podstawie umowy cywilnoprawnej stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych lub prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Nie będzie to możliwe, gdy rodzic jest zatrudniony na podstawie umowy o dzieło lub prowadzi gospodarstwo rolne (zobacz art. 51 ustawy).
● Czy prywatny żłobek lub klub dziecięcy otrzyma dotację z gminy?
Nie. Gminy nie mają obowiązku dotowania dzieci przebywających w żłobku lub klubie dziecięcym na jej terenie. Jeżeli się na to zdecydują, to wysokość dotacji musi określić uchwała podjęta przez radnych (zobacz art. 60 ustawy).
● Czy każdy żłobek musi zatrudniać pielęgniarkę lub położną?
Nie. Taki obowiązek dotyczy tylko żłobków, które są przeznaczone dla więcej niż 20 dzieci. Taki wymóg nie dotyczy klubów dziecięcych (zobacz art. 15 ustawy).
● Czy dzienny opiekun musi być ubezpieczony?
Tak. Dzienny opiekun będzie podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w trakcie opieki. Składki na to ubezpieczenie będą opłacane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (zobacz art. 41 ustawy).
● Czy żłobki będą kontrolowane?
Tak. Wójt, burmistrz i prezydent miasta będzie sprawował nadzór nad żłobkiem, klubem dziecięcym i dziennym opiekunem w zakresie warunków i jakości świadczonej opieki. Kontrole będą przeprowadzane według planu przyjętego przez radnych w uchwale lub doraźnie w przypadku informacji o nieprawidłowościach. Będą je przeprowadzać osoby upoważnione, a podmiot prowadzący musi zapewnić im m.in. dostęp do pomieszczeń oraz dokumentacji pracowniczej. W przypadku wykrycia nieprawidłowości podmiot prowadzący będzie miał wyznaczony termin do ich naprawienia. Jeżeli tego nie zrobi, żłobek lub klub dziecięcy będzie wykreślony z rejestru, a umowa z dziennym opiekunem rozwiązana bez wypowiedzenia (zobacz art. 54 – 57 ustawy).
