Osoby urodzone przed 1949 rokiem, które chcą przejść na emeryturę, muszą udowodnić odpowiednio długi staż ubezpieczeniowy. Może on zostać obniżony o 5 lat, ale w zamian za brak gwarancji minimalnego świadczenia.
Emerytura dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. przysługuje, na podstawie art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr. 39, poz. 353 z późn. zm.), po spełnieniu dwóch warunków:
● ukończeniu wieku 60 lat dla kobiet lub 65 lat dla mężczyzn oraz
● udowodnieniu przynajmniej 20-letniego (w przypadku kobiety) lub 25-letniego (w przypadku mężczyzny) stażu ubezpieczeniowego.

Ustalenie wymaganego stażu

Ustalając staż ubezpieczeniowy wymagany do przyznania emerytury, ZUS uwzględnia wszystkie udowodnione okresy składkowe oraz okresy nieskładkowe (w wymiarze niesprzekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych). Jeśli po zsumowaniu tych okresów osoba zainteresowana nadal nie ma wystarczającego stażu, ZUS może jej zaliczyć również wymienione w ustawie emerytalnej okresy uzupełniające (np. okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników). Osoby, które utraciły prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy z powodu odzyskania zdolności do pracy, mogą też liczyć na uwzględnienie w zakresie niezbędnym do przyznania emerytury okresów pobierania tej renty.

ZUS może obniżyć staż o 5 lat

Osoby, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny (60 lat dla kobiet lub 65 lat dla mężczyzn), ale nie zdołały udowodnić wystarczająco długiego okresu składkowego i nieskładkowego uprawniającego do emerytury na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej, mogą skorzystać z rozwiązania przewidzianego w jej art. 28. Przewiduje on możliwość uzyskania uprawnień do emerytury przy krótszym o 5 lat stażu ubezpieczeniowym, wynoszącym co najmniej 15 lat dla kobiet oraz 20 lat dla mężczyzn.
Również w tym przypadku ZUS może uzupełnić staż składkowy i nieskładkowy wymienionymi w ustawie emerytalnej okresami rolnymi lub okresami pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, do której wnioskodawca utracił prawo z powodu odzyskania zdolności do pracy.



Bez gwarancji wysokości

Zasadą jest, że osoby przechodzące na emeryturę obliczaną według dotychczasowych zasad mają zapewnioną gwarancję minimalnej wysokości świadczenia (obecnie 706,29 zł). Taka gwarancja nie dotyczy jednak emerytury przysługującej na podstawie art. 28 ustawy emerytalnej. Oznacza to, że osoby przechodzące na emeryturę przysługującą zgodnie z tym przepisem muszą się liczyć z tym, że – w sytuacji gdy ZUS wyliczy im świadczenie poniżej minimalnej jej wysokości, nie podwyższy następnie emerytury do tej kwoty. Jest to szczególnie niekorzystne rozwiązanie dla osób, które miały niskie zarobki w czasie swojej kariery zawodowej, dużo przerw w ubezpieczeniu lub pracowały w niepełnym wymiarze czasu pracy.

100 proc. podstawy wymiaru

Przepisy emerytalne przewidują zasadę, zgodnie z którą kwota emerytury wraz ze zwiększeniami z tytułu okresów rolnych nie może przekraczać 100 proc. podstawy jej wymiaru (wypadkowej zarobków i przeciętnych płac w latach wskazanych do jej ustalenia). Ograniczenie to nie dotyczy jednak emerytur ustalanych w wysokości minimalnej.
Jeśli po obliczeniu emerytury przysługującej na podstawie art. 28 ustawy emerytalnej okazuje się, że jest ona wyższa od 100 proc. podstawy jej wymiaru oraz niższa od najniższego świadczenia, emerytura ta przysługuje w wysokości faktycznie wyliczonej, bez stosowania wspomnianego ograniczenia.
Jeśli natomiast wyliczona wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 28 ustawy emerytalnej jest wyższa od 100 proc. podstawy jej wymiaru i jednocześnie przekracza wysokość świadczenia najniższego, emerytura ta podlega ograniczeniu do kwoty najniższej emerytury.
PRZYKŁAD
Emerytura przysługująca w wyższej kwocie niż podstawa jej wymiaru
Kobieta urodzona w 1948r., w grudniu 2010 r. zgłosiła wniosek o emeryturę na podstawie art. 28 ustawy emerytalnej. Na przestrzeni swojej kariery zawodowej pracowała tylko na pół etatu i miała bardzo niskie oraz nieregularne zarobki. W związku z tym podstawa wymiaru emerytury wyniosła 630,55 zł. Emerytura została ustalona w kwocie 680,40 zł. Wysokość emerytury okazała się niższa od kwoty najniższego świadczenia. W związku z tym ZUS podjął wypłatę emerytury w faktycznie wyliczonej wysokości pomimo tego, że przekroczyła ona 100 proc. podstawy jej wymiaru.
5 mln osób pobiera emerytury z ZUS
Podstawa prawna
Art. 28, 54, 85 i 86 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm.).