Zawarcie umowy na czas określony przekraczający 6 miesięcy daje możliwość zastrzeżenia jej wcześniejszego wypowiedzenia. W szczególnych przypadkach np. dotyczących lekarzy, muszą być spełnione dodatkowe warunki.
Lekarz może uzyskać tytuł specjalisty w określonej dziedzinie medycyny po odbyciu przeszkolenia wskazanego programem specjalizacji i po złożeniu praktycznego egzaminu specjalistycznego (PES). Takie wymogi przewiduje rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów z 20 października 2005 r. (Dz.U. nr 213, poz. 1779 z późn. zm.). Lekarz może odbywać specjalizację w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o pracę na czas określony, zawartej z jednostką organizacyjną prowadzącą specjalizację w ramach tzw. etatów rezydenckich. Uzyskanie rezydentury następuje po przejściu postępowania kwalifikacyjnego, obejmującego nie tylko elementy formalne (jak uprawnienie do wykonywania zawodu lekarza), lecz także ocenę dotychczasowych osiągnięć.

Umowa z rezydentem

Jednostka organizacyjna (np. szpital) zawiera z lekarzem rezydentem umowę o pracę na czas odpowiadający okresowi trwania specjalizacji, zaś minister zdrowia zapewnia corocznie środki finansowe niezbędne do odbywania specjalizacji w ramach rezydentury (w tym środki na wynagrodzenia, poza wynagrodzeniami za dyżury medyczne). Ponieważ czas trwania rezydentury jest kilkuletni, pracodawcy zastrzegają w umowach możliwość ich wcześniejszego rozwiązania za dwutygodniowym okresem wypowiedzenia. Tym samym traktują te umowy jak zwykłe umowy terminowe, podlegające bez żadnych ograniczeń regułom określonym w kodeksie pracy. Tymczasem sprawa nie jest taka oczywista.

Stanowisko SN

W wyroku z 6 września 2005 r. SN (I PK 5/05, opubl: OSNAPiUS z 2006 r., nr 17 – 18, poz. 262, str. 715), analizując przepisy nieobowiązującego obecnie rozporządzenia ministra zdrowia z 6 sierpnia 2001 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy stomatologów, doszedł do wniosków, które są aktualne także w obecnym stanie prawnym. SN zwrócił uwagę, że umowa z lekarzem rezydentem ma szczególny charakter i mechaniczne odnoszenie do niej przepisów kodeksu pracy, zwłaszcza art. 33, nie jest uzasadnione. Umowa ta jest zbliżona raczej do umowy o pracę, zawartej w celu przygotowania zawodowego, która może być rozwiązana za wypowiedzeniem tylko w przypadkach określonych w art. 196 k.p. Na podstawie obowiązujących przepisów rozporządzenia z 20 października 2005 r. aktualne pozostają rozważania SN, iż w zamiarze prawodawcy umowa o pracę na czas określony jest instrumentem służącym uzyskaniu specjalizacji przez rezydenta i czynnikiem stabilizującym jego status poprzez zagwarantowanie mu pewności zatrudnienia przez cały czas trwania specjalizacji. Realizacji tego celu służy m.in. finansowanie rezydentury ze środków publicznych. Cel ten byłby natomiast przekreślony przez uznanie dopuszczalności rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę z rezydentem bez wskazania przyczyn uzasadniających jej rozwiązanie.

Odmienność regulacji

Za ograniczeniem możliwości dowolnego (tj. bez wskazania przyczyn) rozwiązywania umów z rezydentami przemawia także par. 17 ust. 1 ww. rozporządzenia z 20 października 2005 r., który określa obowiązek kontynuowania przez lekarza specjalizacji także w przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy zawartej w ramach rezydentury. To również nadaje tej umowie szczególny charakter i podkreśla jej odmienność wobec umów terminowych zawieranych na podstawie kodeksu pracy. Wreszcie par. 28 powołanego rozporządzenia określa przypadki, w których lekarz nie może realizować lub kontynuować szkolenia specjalizacyjnego i mogą one stanowić podstawę do wcześniejszego wypowiedzenia umowy, co oznacza, że nie można wprost, bez żadnych ograniczeń, stosować do umowy z lekarzem rezydentem art. 33 k.p.
PRZYKŁAD
Wypowiedzenie umowy z rezydentem powinno zawierać uzasadnienie
Na czas trwania pięcioletniej rezydentury zawarto z lekarzem umowę o pracę i zastrzeżono możliwość jej wcześniejszego rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Po roku pracy lekarz zwrócił się do dyrektora szpitala o wyjaśnienia związane z harmonogramem dyżurów lekarskich. Zamiast odpowiedzi otrzymał pismo z wypowiedzeniem umowy o pracę, które nie zawierało żadnego uzasadnienia.
W takiej sytuacji pracownik – lekarz może wnieść do sądu pozew o odszkodowanie na podstawie art. 50 par. 3 k.p., gdyż pracodawca, uwzględniając szczególny charakter umowy z lekarzem rezydentem, powinien uzasadnić jej wcześniejsze rozwiązanie.