Osoba, która rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, powinna złożyć do organu ewidencyjnego wniosek o wpis do ewidencji. Ma na to siedem dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń.
Przedsiębiorca rozpoczął wykonywanie działalności gospodarczej. Chce zatrudnić kilku zleceniobiorców. Powinien ustalić, jakim rodzajom ubezpieczeń będą oni podlegać i następnie zgłosić ich do ZUS.
Na podstawie wniosku EDG-1 następuje wpis do ewidencji oraz zgłoszenie przedsiębiorcy do ZUS jako płatnika składek. ZUS, na podstawie danych z otrzymanych z organu ewidencyjnego sporządza zgłoszenie płatnika składek ZUS ZFA.
Niezależnie od wypełnienia wniosku EDG – 1 osoba prowadząca działalność zgłasza się do ubezpieczeń, składając druk ZUS ZUA (lub ZUS ZZA – gdy z działalności podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu). Formularz ten może zostać przekazany do ZUS w formie elektronicznej (opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu) lub papierowej.

Obowiązek ubezpieczeń

Osoba prowadząca działalność podlega z działalności obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu, a ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Oczywiście gdy ma ona równocześnie inne tytuły do ubezpieczeń, np. wykonuje umowę o pracę z wynagrodzeniem równym co najmniej minimalnemu z działalności obowiązkowo podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu, a ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dla niej dobrowolne.
Złożenie druku ZUS ZUS/ZUS ZZA powinno nastąpić w terminie siedmiu dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczeń, tj. od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności.

Kody ubezpieczeń

Zgłoszenie następuje z kodem:
05 70 xx – w przypadku osoby, dla której minimalna podstawa wymiaru to 30 proc. minimalnego wynagrodzenia,
05 10 xx – w przypadku osoby, dla której minimalna podstawa wymiaru wynosi 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia,
05 43 xx – w przypadku wspólników spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej, wspólnika jednoosobowej spółki z o.o.
Obowiązek ubezpieczeń powstaje od dnia, w którym działalność została rozpoczęta. Należy przez to rozumieć pozostawanie w gotowości do wykonywania usług objętych wpisem do ewidencji działalności gospodarczej.



Zatrudnienie innych osób

Jeżeli przy działalności będą zatrudnieni pracownicy czy też zleceniobiorcy, to przedsiębiorca ma obowiązek zgłosić te osoby do ubezpieczeń oraz opłacać za nie składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Zgłoszenie pracownika do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego następuje poprzez złożenie druku ZUS ZUA (z kodem 01 10 xx).
Zatrudniając zleceniobiorcę, przedsiębiorca musi ustalić, jakim ubezpieczeniom osoba ta będzie podlegała. Gdy na umowę-zlecenie zostanie zatrudniony uczeń lub student i osoba ta nie ukończyła 26 lat, z umowy-zlecenia nie powinna być zgłaszana do żadnych ubezpieczeń, gdyż nie podlega ona żadnym ubezpieczeniom.
Gdy dla zleceniobiorcy umowa-zlecenie będzie jedynym tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń, to prowadzący działalność musi zgłosić zleceniobiorcę do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego. Dobrowolne jest tylko ubezpieczenie chorobowe. Przedsiębiorca powinien uzyskać oświadczenie, czy zleceniobiorca chce przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
W sytuacji gdy zleceniobiorca ma równocześnie inne tytuły do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, np. w innej firmie jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę i jego wynagrodzenie jest równe co najmniej minimalnemu, z umowy-zlecenia podlega obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, a ubezpieczenia emerytalne i rentowe mają charakter dobrowolny.
Wówczas płatnik składek ma obowiązek zgłosić zleceniobiorcę wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego składając druk ZUS ZZA (z kodem 04 11 xx)
Zgłoszenie do ubezpieczeń należy przekazać w terminie siedmiu dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń. Obowiązek ubezpieczeń pracowników istnieje w okresie od dnia nawiązania do dnia ustania stosunku pracy, a zleceniobiorców od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy.
PRZYKŁAD
Termin na zgłoszenie do ZUS liczony od dnia rozpoczęcia działalności
Przedsiębiorca od 2 stycznia 2011 r. uzyskał wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Jednak działalność została przez niego rozpoczęta 10 stycznia 2011 r. W takiej sytuacji obowiązek ubezpieczeń istnieje od 10 stycznia i zgłoszenie do ubezpieczeń powinno zostać złożone nie później niż 17 stycznia.
PODSTAWA PRAWNA
Art. 13 ust. 1 pkt 5 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).