2012 rok może być ostatnim, w którym święto Trzech Króli jest wolne od pracy. Firmy mogą być zobowiązane do oddawania wolnego, jeśli święto wypadnie w sobotę. Wnioski w sprawie przepisów o nowym dniu wolnym rozpatrzy Trybunał Konstytucyjny.
Podstawą skargi PKPP Lewiatan do Trybunału Konstytucyjnego jest brak porozumienia rządu i Stolicy Apostolskiej w sprawie wprowadzenia w Polsce kolejnego święta wolnego od pracy. Art. 9 pkt. 2 konkordatu wyraźnie wskazuje, że w takim przypadku jest ono konieczne.
– Tymczasem projekt ustawy ustanawiający Trzech Króli dniem wolnym od pracy przygotowali posłowie, a rząd i Stolica Apostolska nie tylko nie zawarli porozumienia, ale nawet nie przedstawili opinii – tłumaczy Grażyna Spytek-Bandurska, zastępca dyrektora Departamentu Stosunków Pracy i Dialogu Społecznego PKPP Lewiatan.
Tłumaczy, że doszło do złamania procedury ustanawiania świąt wolnych od pracy określonej w umowie międzynarodowej ratyfikowanej przez Polskę. Uwagę na to zwracało Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu. Podkreślało, że ze względów proceduralnych ustawa może być niezgodna z art. 9 konstytucji, zgodnie z którym Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego.

Bez zgody Watykanu

– To solidna podstawa do zaskarżenia tych przepisów – ocenia Zdzisław Zarzycki z Zakładu Prawa Kościelnego i Wyznaniowego Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Podkreśla, że mogłyby one zostać uznane za konstytucyjne tylko w razie przyjęcia, że 6 stycznia jest dniem wolnym na podstawie ustawy o dniach wolnych od pracy i tylko przypadkiem zbiega się z kościelnym świętem Trzech Króli. Wtedy nie musiałoby być one uwzględnione w konkordacie.
– W tym przypadku decydujące znacznie ma jednak fo, że zgodnie z art. 91 konstytucji ratyfikowana umowa międzynarodowa ma pierwszeństwo przed ustawą. Wydaje się więc, że ustanowienie 6 stycznia dniem wolnym powinno odbyć się zgodnie z procedurą wskazaną w konkordacie – uważa Zdzisław Zarzycki.
Posiłkowo PKPP Lewiatan będzie argumentował swój wniosek niekorzystnymi skutkami ekonomicznymi, jakie wywołuje wprowadzenie kolejnego dnia wolnego. Roczna sprzedaż towarów i usług (tylko w przypadku dużych firm) będzie mniejsza o 4,2 mld zł. Pracownicy mogą też korzystać z kolejnego długiego weekendu.
– A to powoduje spowolnienie działalności firm na przełomie roku – mówi Grażyna Spytek-Bandurska.



Niedozwolona dyskryminacja

Wiele wskazuje więc, że jeszcze tylko w przyszłym roku święto Trzech Króli będzie dniem wolnym. Ale bardzo prawdopodobne jest także przywrócenie od 2013 r. zasady, że firma oddaje pracownikom wolne w innym terminie, jeśli święto wypadnie w dzień wolny dla pracownika z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy (najczęściej jest to sobota). Wniosek w tej sprawie do TK skieruje NSZZ „Solidarność”.
– Wprowadzenie do kodeksu pracy przepisu, zgodnie z którym praca w święto przypadające w sobotę nie obniża wymiaru pracy o osiem godzin, prowadzi do dyskryminacji pracowników m.in. ze względu na liczbę dni wolnych od pracy lub wysokość wynagrodzenia – mówi Henryk Nakonieczny, członek prezydium Komisji Krajowej NSZZ Solidarność.
Pracodawcy będą mogli tak ustalać grafiki, aby święto jak najczęściej wypadało w dzień wolny dla pracownika z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy. Wtedy dni wolne się skumulują i podwładny będzie musiał pracować dłużej od tych pracowników, którym dzień wolny z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy przypadnie w innym dniu (nie w święto). Według NSZZ Solidarność może to naruszać zawartą w art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji i zasadę równości wobec prawa i zakaz dyskryminacji.
– Trybunał będzie miał trudne zadanie. Wydaje się, że sam przepis k.p. nie jest dyskryminujący dla pracowników, ale praktyka pracodawców, którzy będą go stosować, może naruszać zakaz nierównego traktowania – mówi Katarzyna Sarek, prawnik z Kancelarii Raczkowski i Wspólnicy.

Prawo do dni wolnych

Związek podkreśla też, że obecne przepisy naruszają też wyrażone w art. 66 ust. 2 Konstytucji RP prawo pracownika do określonych w ustawie dni wolnych od pracy. We wniosku przytoczy uchwałę Sądu Najwyższego podjętej w składzie siedmiu sędziów z 14 listopada 2001 r. (III ZP 20/01, OSNP 2003/6/141). Potwierdził w niej, że wystąpienie święta w innym niż niedziela dniu tygodnia powoduje odpowiednie zmniejszenie liczby dni pracy (w danym okresie rozliczeniowym). Oznacza to, że pracownik nie ma obowiązku odpracowania dnia świątecznego, nawet gdy jest to trzeci dzień wolny od pracy w danym tygodniu (oprócz niedzieli i dnia wolnego z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy).
Zdaniem prof. Krzysztofa Rączki, dziekana Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, nowe przepisy mogą zostać uznane za niekonstytucyjne, bo w przypadku, gdy dzień wolny z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy i święto kumulują się, to podwładni muszą obecnie jeden z tych dni wolnych odpracowywać.
Takie same podstawy niekonstytucyjności nowych przepisów jeszcze przed ich uchwaleniem wskazywało Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Było ono przeciwne zmianom w kodeksie pracy.