Stosunek pracy w okresie urlopu wychowawczego podlega szczególnej ochronie. W okresie od dnia złożenia wniosku przez pracownika o udzieleniu mu urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać z nim umowy o pracę. Czy są sytuacje, gdy ochrona ta jest ograniczona?

Zgodnie z art. 1861 par. 1 kodeksu pracy rozwiązanie przez pracodawcę umowy w czasie urlopu wychowawczego jest dopuszczalne w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem podlegającym szczególnej ochronie możliwe jest także na podstawie ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (ustawa o zwolnieniach grupowych), stosuje się ją jednak tylko do firm zatrudniających co najmniej 20 pracowników.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy przy wypowiadaniu pracownikom stosunków pracy w ramach grupowego zwolnienia nie stosuje się art. 38 i 41 k.p., a także przepisów odrębnych dotyczących szczególnej ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy. Takim przepisem szczególnym jest art. 1861 par. 1 k.p. Dopuszczalność rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem w okresie urlopu wychowawczego w przypadku zwolnień indywidualnych na podstawie art. 10 ust. 1 i 2 ustawy została potwierdzona przez SN w uchwale z 15 lutego 2006 r., II PZP 13/05. W praktyce powstały wątpliwości, czy możliwe jest rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem przebywającym na urlopie wychowawczym trwającym krócej niż trzy miesiące. Wiązało się to z brzmieniem art. 5 ust. 3 ustawy, zgodnie z którym wypowiedzenie pracownikom stosunków pracy w czasie urlopu lub innej usprawiedliwionej nieobecności jest dopuszczalne w czasie urlopu trwającego co najmniej trzy miesiące, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności, jeżeli upłynął już okres uprawniający pracodawcę do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia. We wskazanej uchwale z 5 lutego 2006 r. SN stwierdził, że w pojęciu urlopu, o którym mowa w art. 41 k.p., nie mieszczą się urlopy wychowawcze, które są uregulowane nie w dziale VII kodeksu pracy (Urlopy pracownicze), lecz w dziale VIII poświęconym uprawnieniom pracowników związanych z rodzicielstwem i w konsekwencji urlopy wychowawcze powinny być traktowane jako instytucja szczególna w porównaniu z urlopami pracowniczymi. Zatem wypowiedzenie umowy z przyczyn niedotyczących pracowników może nastąpić także w przypadku urlopu wychowawczego krótszego niż trzy miesiące.
AGNIESZKA LECHMAN-FILIPIAK
radca prawny kancelaria Linklaters
Agnieszka Lechman-Filipiak, radca prawny kancelaria Linklaters / DGP