Zatrudniona w naszej firmie księgowa przebywa na zwolnieniu lekarskim od 1 czerwca 2007 r. Poinformowała ona swojego przełożonego, że zwolnienie potrwa jeszcze do 31 stycznia 2008 r. Zgodnie z obowiązującym w firmie planem urlopów pracownica miała ustalony urlop wypoczynkowy od 17 do 31 grudnia 2007 r. Naszym zdaniem przebywała w tym terminie na urlopie, chociaż była na zwolnieniu lekarskim. Pracownica domaga się wypłaty wynagrodzenia za okres urlopu wypoczynkowego. Czy ma do tego prawo? Czy nasze stanowisko jest zgodne z przepisami prawa pracy?

Pracownik ma obowiązek korzystania z urlopu wypoczynkowego w terminie ustalonym w planie urlopów. Czasowa niezdolność do pracy wskutek choroby powoduje jednak, że nie może on rozpocząć urlopu w ustalonym czasie. W takiej sytuacji na podstawie art. 165 k.p. pracodawca jest obowiązany przesunąć urlop na późniejszy termin. Z treści art. 165 k.p. wynika ponadto, że niezdolność do pracy z powodu choroby stanowi przeszkodę w rozpoczęciu urlopu. Zatem niezdolność do pracy z powodu choroby pozostaje w opozycji do możliwości udzielenia urlopu wypoczynkowego. Okres choroby nie jest i nie może być okresem wykorzystywania urlopu.
Sąd Najwyższy w wyroku z 10 stycznia 1999 r. (I PKN 350/99, OSNAPiUS 2001/6/198) stwierdził, że pracodawca nie może skutecznie udzielić urlopu wypoczynkowego pracownikowi niezdolnemu do pracy nawet wówczas, gdy pracownik wyraził na to zgodę, a więc udzielenie urlopu wypoczynkowego nie przerywa niezdolności pracownika do pracy. W uzasadnieniu powyższego wyroku Sąd Najwyższy stwierdził, że całokształt regulacji prawnej urlopów wypoczynkowych uzasadnia tezę, że udzielenie pracownikowi zwolnienia urlopowego w okresie niezdolności do pracy jest niedopuszczalne i prawnie nieskuteczne. Urlop jest jedną z instytucji zabezpieczających prawo pracownika do wypoczynku (art. 14 k.p.), gwarantowaną w art. 66 konstytucji. Niezdolność do pracy wyłącza możliwość wykorzystania urlopu zgodnie z jego przeznaczeniem w każdym przypadku. Urlop przypadający w okresie niezdolności do pracy z istoty swej nie może spełnić przypisanych mu funkcji. Dlatego udzielenie urlopu w okresie niezdolności do pracy jest prawnie niedopuszczalne. Zakaz ten skierowany jest do pracodawcy i ma charakter stanowczy, co znaczy, że nie może go uchylić ewentualna zgoda pracownika.
Zatem zgodnie z oceną Sądu Najwyższego, skoro udzielenie urlopu wypoczynkowego w okresie niezdolności do pracy jest prawnie nieskuteczne, to konsekwencje prawne usprawiedliwionej nieobecności pracownicy w pracy należy łączyć z jej niezdolnością do pracy, a nie z możliwością udzielenia jej w tym czasie należnego urlopu. Powyższy skutek następuje więc z mocy prawa i nie zależy ani od decyzji pracodawcy, ani od decyzji pracownika. Niedopuszczalne byłoby także wprowadzenie innych rozwiązań do regulaminu pracy czy układu zbiorowego pracy.
Podsumowując ocenę przedstawionej sytuacji, za okres od 17 do 31 grudnia 2007 r. pracownica nie nabywa prawa do wynagrodzenia za okres urlopu wypoczynkowego, lecz zachowuje za te dni prawo do zasiłku chorobowego z ZUS. Dziewięć dni urlopu pozostaje nadal niewykorzystanych, a zatem przechodzą one jako dni zaległego urlopu na następny rok. Pracodawca powinien ich udzielić najpóźniej do końca kwartału następnego roku (art. 168 k.p.).
ANTONI ZIELIŃSKI
ekspert z zakresu prawa pracy
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 165, art. 168 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).