W ciągu ostatnich trzech lat pracowałem na stanowisku księgowego w Irlandii. Czy uprawniona jest praktyka pracodawców, którzy odmawiają zatrudnienia kandydata ze względu na nieuznanie zagranicznego dokumentu poświadczającego okres zatrudnienia.
Katarzyna Jędrzejewska
ekspert z zakresu prawa pracy
Pracodawca ma prawo żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących m.in. przebieg dotychczasowego zatrudnienia (art. 221 par. 1 pkt 6 k.p.). Zgodnie zaś z uszczegółowieniem tego przepisu zawartym w par. 1 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (dalej rozporządzenie) – pracodawca może żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie złożenia świadectw pracy z poprzednich miejsc pracy lub innych dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia, obejmujących okresy pracy przypadające w roku kalendarzowym, w którym pracownik ubiega się o zatrudnienie.
Należy wyjaśnić, iż świadectwo pracy jest dokumentem prywatnym, stanowiącym stosownie do treści art. 245 k.p.c. dowód na to, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie stanowiące treść tego świadectwa. W związku z tym przyszły pracodawca jest uprawniony do żądania od kandydata ubiegającego się o pracę poświadczenia okresu zatrudnienia przede wszystkim odpowiednim świadectwem pracy. W tym kontekście warto jednak przypomnieć, iż pod pojęciem zatrudnienie należy rozumieć wyłącznie wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy. Pracodawca pozyskuje bowiem tylko te informacje, które są mu niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i co do których ponosi odpowiedzialność za prawidłową ich realizację. Dotyczy to w szczególności urlopu wypoczynkowego, nagrody jubileuszowej czy też różnego rodzaju odpraw. Dlatego okresy wykonywania pracy na innej podstawie niż stosunek pracy, np. czas prowadzenia działalności gospodarczej, dla celów uprawnień wynikających ze stosunku pracy, co do zasady, nie mają znaczenia. Nie oznacza to jednak zakazu dobrowolnego przekazania takich danych przez osobę ubiegającą się o zatrudnienie np. w życiorysie.
Jednakże w przypadku ubiegania się o pracę przez osoby powracające z zagranicy podstawowym instrumentem prawnym, regulującym uznawanie dokumentów poświadczających zatrudnienie w innym kraju, jest art. 86 ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zgodnie z którym udokumentowane okresy zatrudnienia przebyte za granicą u pracodawcy zagranicznego są zaliczane do okresów pracy w Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie uprawnień pracowniczych.
Powyższy przepis obliguje pracodawców (też przyszłych pracodawców w stosunku do osoby ubiegającej się o zatrudnienie) do uznawania okresów zatrudnienia za granicą w przypadku ich udokumentowania przez pracownika (lub osobę ubiegającą się o zatrudnienie). Natomiast w sytuacji nieprzedstawienia takiego dokumentu, w związku z brakiem obowiązku wydawania poświadczenia okresu zatrudnienia w świetle przepisów obowiązujących w danym kraju, można starać się udokumentować okres świadczenia pracy poprzez przedstawienie innych dokumentów potwierdzających ten fakt, jak np. umowa o pracę, zaświadczenie o ubezpieczeniu społecznym itp. Nieuzasadniona więc wydaje się dość częsta praktyka pracodawców, którzy odmawiają uznania omawianych dokumentów, tym bardziej iż par. 1 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia wyraźnie posługuje się pojęciem świadectwo pracy lub inny dokument potwierdzający okres zatrudnienia.
Przepisy kodeksu pracy nie przewidują jednak sankcji za tego rodzaju nieuprawnione działania pracodawców, przede wszystkim dlatego, iż co do zasady regulują stosunki pomiędzy pracownikiem i pracodawcą, nie zaś osobą ubiegającą się o zatrudnienie.
Podstawa prawna
Art. 221 par. 1 pkt 6 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Art. 245 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
Art. 86 ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 z późn. zm.).
Par. 1 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. nr 62, poz. 286 z późn. zm.).