Jednym ze sposobów realizacji podstawowych zadań jednostek samorządu terytorialnego, takich jak zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, jest prowadzenie działalności gospodarczej. Dopiero wypełnienie przez samorząd tych obowiązków pozwala mu na podjęcie działalności komercyjnej. Podlega ona jednak ograniczeniom zarówno podmiotowym, jak i przedmiotowym.
Z przepisów ustrojowych samorządu terytorialnego wynika, że działalność gospodarczą jednostek samorządu terytorialnego można podzielić na prowadzoną w sferze użyteczności publicznej i poza tą sferą. Ta ostatnia jest dozwolona wyłącznie w przypadkach określonych w ustawie z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (u.g.k.) gminie i innym gminnym osobom prawnym, a także samorządowi województwa (w określonych formach organizacyjnych). Zakazana jest natomiast powiatowi.
Gospodarka komunalna a działalność gospodarcza
Gospodarka komunalna polega na wykonywaniu zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej. Jej częścią są zadania użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Do tych zadań zaliczyć można m.in. zaopatrywanie ludności w wodę, energię elektryczną, gazową i cieplną, utrzymanie dróg i komunikacji, rozwój nauki, zapewnienie oświaty, opieki zdrowotnej i pomocy społecznej, realizację różnego rodzaju potrzeb kulturalnych (por. uchwałę TK z 27 września 1994 r., W. 10/93, OTK 1994/2/46 oraz wyrok NSA z 16 maja 2006 r., II OSK 288/06, OwSS 2006/4/108). Sfera użyteczności publicznej wymaga zasilenia finansowego ze środków publicznych. Nie jest ona bowiem nastawiona na osiąganie zysku. Odbiorca usług nie ponosi pełnej odpłatności za korzystanie z nich. Działalność tę świadczą głównie gminy, a powiaty i województwa w znacznie węższym zakresie.
To jest tylko część artykułu. W pełnej wersji dowiesz się więcej na temat:
Samorządu jako przedsiębiorcy
Tworzenie komunalnych jednostek organizacyjnych
Samorządowych zakłady budżetowe
Działalności w formie spółki prawa handlowego
Zobacz pełną treść artykułu w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej: Kiedy jednostki samorządowe mogą prowadzić działalność gospodarczą
