Do związków zawodowych należy 7 proc. dorosłych Polaków, czyli około 15 proc. pracowników najemnych. Najwięcej pracowników należy do NSZZ Solidarność - 6 proc. zatrudnionych, 3 proc. należy do OPZZ - wynika z najnowszego sondażu CBOS.

Jeszcze mniejsza liczba pracowników należy do związków skupionych w Forum Związków Zawodowych (2 proc.). Względnie duży odsetek związkowców to członkowie małych organizacji niezrzeszonych w centrale, działających w jednym lub kilku zakładach pracy (4 proc.) - wynika z deklaracji zebranych przez CBOS.

Liczba związkowców malała na przestrzeni ostatnich lat. W latach 1991-1995 członkostwo w organizacjach związkowych zmniejszyło się z 19 do 11 proc. ogółu dorosłej ludności Polski. Kolejny spadek liczby związkowców miał miejsce w latach 2000-2002 oraz 2006-2007. W ciągu ostatnich trzech lat nie nastąpiły większe zmiany - przynależność do organizacji związkowych ustabilizowała się na niskim poziomie.

Przynależność do związków najczęściej deklarują przedstawiciele średniego personelu i technicy

Przynależność do związków zawodowych najczęściej deklarują przedstawiciele średniego personelu i technicy - wśród nich blisko dwie piąte stanowią związkowcy (37 proc.). Ponadto częściej niż inni aktywność związkową wykazują robotnicy wykwalifikowani (19 proc.), kadra kierownicza i specjaliści z wyższym wykształceniem oraz pracownicy administracyjno-biurowi (po 14 proc.).

Przynależność do związków zawodowych jest także uzależniona od formy własności zakładu pracy - związkom sprzyja własność państwowa. Spośród zatrudnionych w instytucjach publicznych i przedsiębiorstwach, których właścicielem jest państwo, około jednej trzeciej stanowią członkowie związków zawodowych (35 proc.).

Rzadziej przynależność do związków deklarują pracownicy zakładów o własności mieszanej - państwowej i prywatnej (10 proc.); najmniej związkowców jest w prywatnych zakładach pracy (1 proc.).



Blisko jedna trzecia zatrudnionych (30 proc.) pracuje w przedsiębiorstwach, w których działają związki zawodowe, z czego około połowy ma w zakładzie kilka związków. Większość pracowników (60 proc.) pracuje jednak w zakładach, w których nie ma związków. W ostatnich siedmiu latach zmalał odsetek osób zatrudnionych w przedsiębiorstwach, w których działają organizacje zakładowe.

Skuteczność działania związków zawodowych na poziomie przedsiębiorstwa nie jest zbyt duża - wskazuje CBOS. Najczęściej podzielana jest opinia, że związki się starają, ale niewiele im wychodzi (44 proc. wskazań). Dokładnie jedna trzecia pracowników zakładów, w których są organizacje związkowe (33 proc.) nie dostrzega żadnych efektów ich działalności. Co siódmy zaś (14 proc.) twierdzi, że są one efektywne, a załoga wiele im zawdzięcza.

Według CBOS związki zawodowe traktowane są w Polsce raczej przychylnie. Blisko dwie piąte respondentów (38 proc.) uważa, że obecna działalność organizacji związkowych jest dla kraju korzystna, natomiast ponad jedna czwarta (29 proc.) - że niekorzystna.

Skuteczność związków zawodowych w skali kraju jest, w opinii publicznej, zdecydowanie niska. Jedna czwarta respondentów (26 proc.) sądzi, że działają one efektywnie, natomiast ponad połowa (52 proc.) wyraża przeciwną opinię. 22 proc. respondentów nie potrafi zająć jednoznacznego stanowiska w tej kwestii.

Blisko połowa dorosłych zdania, że związki mają zbyt mały wpływ na decyzje władz

Blisko połowa dorosłych (49 proc.) jest zdania, że związki mają zbyt mały wpływ na decyzje władz w naszym kraju. Mniej więcej co siódmy respondent (15 proc.) sądzi, że jest on odpowiedni, a co ósmy (12 proc.) uznaje rolę związków za zbyt dużą.

Zdecydowana większość badanych przez CBOS pracowników deklaruje, że w ich zakładach pracy podstawowe prawa pracownicze nie są naruszane.

Jedna piąta (20 proc.) twierdzi natomiast, że zmuszona jest pracować bez właściwego wynagrodzenia dłużej, niż to określono w umowie. 16 proc. - musi pracować w nieprzepisowych warunkach. Niepłacenie lub nieregularne płacenie za wykonywaną pracę dotyka co siedemnastego pracownika (6 proc.).

Najczęściej łamane jest pracownicze prawo do zakładania związków zawodowych lub zrzeszania się w już istniejących - niemal dwie piąte pracowników (38 proc.) twierdzi, że w ich zakładach pracy nie ma takiej możliwości.

Z deklaracji respondentów wynika, że w przedsiębiorstwach, w których działają związki zawodowe, naruszenia praw pracowniczych zdarzają się rzadziej niż w pozostałych zakładach. Ponadto z deklaracji badanych wynika, że w firmach, w których nie ma związków zawodowych, w większości przypadków ich powstanie jest niemożliwe.

Badanie "Aktualne problemy i wydarzenia" przeprowadzono w dniach 8-14 lipca 2010 roku na liczącej 899 osób, reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.