Pracownik może się uwolnić od odpowiedzialności za szkodę powstałą w powierzonym mu mieniu, jeśli wykaże, że powstała ona z przyczyn od niego niezależnych. Czy w tym celu konieczne jest udowodnienie przez pracownika, że przyczyny niezależne od niego były wyłączną przyczyną powstania szkody?
Pracownik, któremu powierzono mienie z obowiązkiem zwrotu lub wyliczenia się, co do zasady odpowiada za szkodę powstałą w tym mieniu w pełnej wysokości. Od tej zaostrzonej odpowiedzialności pracownik może się uwolnić, jeśli wykaże, że szkoda wywołana została przez przyczyny od niego niezależne, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia (art. 124 par. 3 k.p.).
Dla odpowiedzi na postawione wyżej pytanie istotne jest wyjaśnienie znaczenia wyrażenia „przyczyny niezależne od pracownika”. Powinno być ono odczytywane w sposób powodujący zawężenie zakresu zastosowania reguł odpowiedzialności za mienie powierzone, co w konsekwencji nakazuje przyjęcie, że o zaistnieniu przyczyn niezależnych od pracownika możemy mówić, gdy przyczyny powstania szkody w mieniu powierzonym są choćby tylko w części (zwłaszcza gdy są to przyczyny główne) przyczynami od pracownika niezależnymi. Przepis art. 124 par. 3 k.p. nie zastrzega bowiem, że reżim odpowiedzialności za mienie powierzone wyłączony jest w odniesieniu do danego pracownika tylko wtedy, gdy wykaże on, że szkoda powstała wyłącznie z przyczyn od niego niezależnych.
Możliwe jest zatem uwolnienie się pracownika od odpowiedzialności za szkodę w mieniu powierzonym nie tylko wtedy, gdy pracownik wykaże, że szkoda powstała wyłącznie z przyczyn od niego niezależnych, lecz także w przypadku udowodnienia, że szkoda powstała głównie z przyczyn, za które nie ponosi on odpowiedzialności (por. wyrok. Sądu Najwyższego z 20 października 2009 r., I PK 87/09, M.P.P. nr 6/2010). W takim przypadku pracownik odpowiada za szkodę w mieniu według ogólnych reguł odpowiedzialności materialnej.

Arkadiusz Sobczyk, radca prawny, Kancelaria Prawna Sobczyk i Współpracownicy w Krakowie