Strony stosunku pracy mają swobodę w zakresie kształtowania jego treści. Czy w ramach tej swobody można w umowie o pracę na okres próbny zastrzec, że umowa ta po zakończeniu okresu próbnego przekształci się w umowę na czas nieokreślony?
Ocena dopuszczalności zamieszczenia w umowie o pracę na okres próbny postanowienia, według którego umowa zawarta na okres próbny staje się z chwilą zakończenia okresu próbnego umową o pracę na czas nieokreślony, powinna zostać dokonana przy uwzględnieniu zasady korzystności wynikającej z art. 18 par. 2 kodeksu pracy. Z treści tego przepisu wynika, że postanowienia umowy o pracę mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy są nieważne.
Ocena korzystności powinna mieć zobiektywizowany charakter i odnosić się do momentu zawarcia umowy o pracę. Ponadto powinna uwzględniać całokształt okoliczności faktycznych danej sprawy, w tym nie tylko aspekt zgodności z prawem, ale także zgodność z zasadami współżycia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 listopada 2009 r., I PK 105/09, M.P.P nr 5/2010).
Za dopuszczalne należy uznać umówienie się stron umowy terminowej w kwestii nawiązania kolejnej umowy o pracę, w tym na czas nieokreślony. Zgodna wola stron w tym zakresie może więc zostać wyrażona już na etapie zawierania umowy o pracę na okres próbny. Zamieszczenie takiego postanowienia w umowie na okres próbny będzie skutkować tym, że po upływie okresu próbnego nastąpi realizacja przez strony zawartej wcześniej umowy bezterminowej.
W ocenie Sądu Najwyższego zawarte w umowie postanowienie przewidujące przekształcenie umowy terminowej w umowę bezterminową będzie dla pracownika z reguły korzystne. Zapis umowny tej treści w zasadzie gwarantuje pracownikowi stabilizację zatrudnienia w ramach stosunku pracy.
Arkadiusz Sobczyk, radca prawny, Kancelaria Prawna Sobczyk i Współpracownicy w Krakowie